12.04.2013 Views

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

448 En cambio, Sanz Menéndez (1994, 21-27) matiza que Schmitter non foi o inventor do termo<br />

corporatismo, que era anterior. O que fixo Schmitter realmente foi aproveitar unha conxuntura<br />

de crise e de recesión económicas na que os países <strong>da</strong> Europa occidental, procupados pola<br />

gobernabili<strong>da</strong>de, buscaban solucións que proporcionasen un alto grao de estabili<strong>da</strong>de política e<br />

de eficacia:<br />

El término [corporatismo] venía siendo usado en la literatura sobre política compara<strong>da</strong> en los países<br />

avanzados, y se refería a reali<strong>da</strong>des diversas, tales como el acceso privilegiado, las negociaciones tripartitas,<br />

e incluso se había fijado como condición de posibili<strong>da</strong>d la previa existencia de una fuerte centralización en la<br />

representación de intereses.<br />

Sin embargo, nadie puede negar a Schmitter el mérito de difundir y comercializar la idea de la<br />

existencia de un programa de investigación corporatista, en un ambiente que buscaba encontrar mo<strong>da</strong>li<strong>da</strong>des<br />

de gestión de la crisis económica. (Sanz Menéndez, 1994, 24.)<br />

449 Williamson (1989, 12) tamén observa que os traballos de Lehmbruch sobre a democracia<br />

consociacional e o corporatismo aparecen ao mesmo tempo que os de Schmitter, aín<strong>da</strong> que<br />

adoptan “a different vision of corporatism”. V., sobre esta cuestión, Sanz Menéndez, 1994, 35-<br />

36.<br />

450 Os réximes aos que alude aquí Schmitter poden ser variados, pero sempre son<br />

democráticos, tal e como se deduce <strong>da</strong> caracterización xeral que o mesmo autor fai do<br />

corporatismo social ou democrático, que veremos máis adiante neste mesmo capítulo.<br />

451 Schmitter, 1981a, 63-64, e 1984, 306-307.<br />

452 Sobre a burocracia corporativa, v. Galbraith, 2004, 43-51 e 56.<br />

453 Williamson, 1989, 76-77, 80-81, 84-86, 92-93 e 101.<br />

454 V. especialmente Schmitter, 1974, 102-103 e 117-120.<br />

455 Martínez Alier puntualiza que “sólo hubo dos años (1979 y 1984) sin un pacto social que<br />

determinara centralmente un límite superior a los aumentos salariales”.<br />

456 Sobre os pactos <strong>da</strong> Moncloa, v. Marín Arce, 2006, 94-108, e Muniesa i Brito, 2005, 73-74.<br />

457 Cfr. Linz, 1988, que si acabou utilizando o concepto, e Maravall, 1981 e 1984 2 . Linz (1988,<br />

99-101 e 104) alude ao corporatismo cando se refire á elite empresarial no réxime franquista:<br />

“Los intereses no dejaban de tener influencia; de hecho en algunos casos podían conseguir<br />

posiciones de privilegio abusivo, pero el sistema no <strong>da</strong>ba campo de acción a las<br />

organizaciones colectivas autónomas y a sus representantes. Esto [...] dificultaba sobremanera<br />

el unir fuerzas para una acción conjunta y limitaba la resistencia colectiva a las decisiones<br />

arbitrarias de las autori<strong>da</strong>des”. Obsérvese como Linz confunde delibera<strong>da</strong>mente os límites<br />

entre o corporatismo de <strong>Estado</strong> e mais o corporatismo social –no sentido que lle dá Schmitter–,<br />

o que, nun primeiro momento, como acabamos de ver, lle permite suxerir sutilmente a idea de<br />

que o <strong>Estado</strong> franquista non foi estruturalmente corporatista, para despois afirmar dun xeito<br />

categórico que o “régimen de Franco no supone en ningún sentido un ejemplo viable de<br />

institucionalización de una ideología corporativista”. En efecto, Linz afirma que o corporatismo –<br />

tanto o de <strong>Estado</strong> como o social– está condenado ao fracaso: “La reali<strong>da</strong>d era una compleja<br />

red de influencias y favores mutuos en la cual to<strong>da</strong> racionaliad económica y to<strong>da</strong> formulación<br />

coherente de medi<strong>da</strong>s políticas era normalmente imposible, y en la que el mundo empresarial<br />

ganó privilegios a costa de un grado considerable de impotencia colectiva en la relación con los<br />

que ostentaban cargos políticos, especialmente los ministros y los burócratas”. Linz amosa,<br />

polo tanto, unha considerábel resistencia a incorporar ao seu modelo elementos do repertorio<br />

corporatista, que se manifesta mesmo cando analiza –dun xeito confuso e dubitativo– a<br />

natureza de organizacións tales como a ACNP ou o Opus Dei, que<br />

pueden ser considerados grupos de interés en tanto que se trata de organizaciones que defendían los<br />

intereses de la Iglesia. Éste era claramente el caso de la ACN de P, estrechamente vincula<strong>da</strong> a la jerarquía y<br />

al servicio de sus intereses, pero quizá no tanto el del Opus Dei. Sin embargo, en muchos aspectos estos<br />

dos grupos no encajan en el uso normal del término «grupo de interés» ya que son más grupos políticoideológicos<br />

que instrumentos de la representación de intereses sociales, incluso los de la comuni<strong>da</strong>d católica.<br />

Neste sentido resulta desconcertante a afirmación de Linz de que, no proceso de<br />

desintegración do réxime franquista, “la representación corporativa («democracia orgánica») no<br />

podía servir para articular los conflictos de intereses de una socie<strong>da</strong>d moderna”. Debemos<br />

entender que a democracia orgánica –é dicir, o corporatismo de <strong>Estado</strong>– si servira antes <strong>da</strong><br />

crise final do franquismo? E se contestamos afirmativamente esta pregunta, como<br />

interpretamos <strong>da</strong>quela a afirmación de Linz, que acabamos de ver, de que o <strong>Estado</strong> franquista<br />

non era corporatista? A confusión aca<strong>da</strong> o seu punto culminante cando Linz (1988, 110 e 112)<br />

volve sobre os seus pasos e decide puntualizar que durante “los cuarenta años de ideología<br />

corporativista” se impón unha “uni<strong>da</strong>d aparente de la estructura corporativa”, é dicir, se produce<br />

o fracaso <strong>da</strong> construción dun “corporatismo de <strong>Estado</strong> efectivo”.<br />

798

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!