O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

cabo unha cruzada aberta contra as forzas secularizadoras, tanto durante a
guerra como durante a ditadura franquista. 733 Certamente, o conflito tamén foi
alimentado polas torpezas políticas republicanas: moitas medidas, en si
mesmas coherentes co carácter aconfesional do Estado (como xa indicamos),
foran implementadas de tal maneira que se percibiran polos católicos como
auténticas provocacións. Tras a reacción armada da dereita, o conflito aínda se
agudizou coa brutal persecución á que foron sometidos moitos membros da
igrexa católica, sobre todo ao comezo da guerra, e cuxa máxima expresión foi
unha matanza de dimensións colosais: máis de 6.800 relixiosos e cregos
asasinados. 734 Ademais, uns 5.000 templos católicos foron total ou
parcialmente destruídos, mentres o culto católico tivo que exercerse dun xeito
clandestino (agás en Biscaia e Guipúscoa, baixo control dos nacionalistas
vascos). Non parece que houbese, con todo, unha política de represalias
contra a igrexa católica planificada polo miúdo, nin sequera durante o primeiro
trimestre da guerra (que foi cando a furia popular anticlerical acadou os niveis
máis altos, antes de que as autoridades republicanas volvesen controlar a
situación). Sabedores de que a interpretación da guerra en termos de cruzada
lle fornecía ao réxime unha lexitimación que sería moito máis difícil de
conseguir por outras vías, a xerarquía eclesiástica española e mais a Santa Sé
non dubidaron en apoiar os militares rebeldes. 735
O réxime despótico franquista
Tras a guerra, a ditadura posta en pé polo bando nacionalista vencedor tivo na
igrexa católica un aliado fundamental. O 1 de abril de 1939, cando Franco
proclamou o final da guerra no seu famoso parte de la Victoria, o novo papa
Pío XII –quen, elixido un mes e medio antes, non contara coa simpatía inicial
dos ambientes gobernamentais de Burgos, que o consideraban pouco afecto á
causa nacionalista– envioulle ao ditador un telegrama de felicitación. O 16 de
abril, o papa radiou unha mensaxe inequivocamente favorábel ao novo réxime
político que tivo unha fervorosa recepción nos medios xornalísticos españois. 736
Para Tello Lázaro (1984, 97),
438