O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

traballo 619 , así como o seu asalto ao poder (goberno, finanzas, industria,
universidade, etc.). 620 En realidade, os únicos axentes políticos que estaban en
condicións de fornecer persoal con capacidade de elaboración ideolóxica eran
a igrexa católica e a Falange. Aínda que estaban enfrontados entre eles,
compartían o espazo ideolóxico nacionalcatólico, o que lles asegurou un
destacado protagonismo político. Non é de estrañar que fose precisamente a
ideoloxía católica –a través da presión dos bispos, de importantes sectores
católicos, do mundo conservador e do exército– a que tivese un importante
papel na manobra de afastamento da España franquista dos réximes de
Mussolini e de Hitler entre 1942 e 1943.
Pero xa nos estamos a adiantar no tempo, porque a segunda etapa da
ditadura franquista –a da cristalización institucional– comezara en 1939 e duraría
até 1947. Durante a Segunda Guerra Mundial, os elementos da coalición
reaccionaria ideoloxicamente máis próximos ás potencias do Eixe –e máis
afastados, no seo do pluralismo limitado do réxime, dos intereses da igrexa
católica– lograron ocupar as posicións centrais do campo político. Pero co
remate da guerra xurdiu a necesidade do Estado franquista de se achegar ás
chancelarías europeas e de superar así o seu illamento internacional a través
do Vaticano, nun momento de auxe dos partidos democratacristiáns. 621 E a
igrexa católica, sabedora de que o partido único, FET y de las JONS, estaba
demasiado preto dos partidos fascistas derrotados na Segunda Guerra Mundial
para poder xestionar a política exterior española, non perdeu a ocasión de lle
prestar ao réxime despótico o apoio decisivo que precisaba. Para lograr un
distanciamento dos países perdedores, a igrexa católica defendeu a tese da
neutralidade española durante o conflito. 622 Así, ao tempo que se levou a cabo
unha destotalitarización formal –o Estado abandonou a súa autoconcepción
totalitaria e pasou a definirse como católico, social e representativo– 623 , a igrexa
conseguiu (a) evitar unha crise da ditadura e preservar, mediante a lexitimación
internacional, o conxunto dun sistema político que lle era favorábel, e (b) inducir
os cambios que fortalecían a súa posición verbo dos demais grupos
detentadores do poder. De feito, no plano xurídico –ao que nos achegaremos
brevemente no capítulo 14– iría explicitándose moi claramente o que Linz
(1993, 20) describe como o “ideal de una hegemonía religiosa en la sociedad”,
383