O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

conveniente desfacerse do estilo fascista– se viu na necesidade de intensificar
o seu carácter clerical e lle concedeu á igrexa católica axudas masivas. A elite
do poder non se limitou a realizar simples manifestacións de relixiosidade
oficial, senón que procurou unha verdadeira identificación entre o Estado e a
igrexa católica mediante a incorporación da xerarquía eclesiástica ás posicións
centrais do campo político. Os ingredientes desta operación foron (a) a práctica
clientelar consistente no nomeamento dos bispos por parte do ditador coa
aquiescencia da igrexa, 739 (b) o acceso das elites eclesiásticas ás Cortes e a
outras institucións políticas, e (c) o apoio estatal á igrexa católica, a censura
eclesiástica nos medios de comunicación, a instrución relixiosa nos centros de
ensino e a intolerancia relixiosa. Con todo, hai que ser prudentes á hora de
cualificar o réxime franquista de antimoderno. 740 Esta simplificación descoñece
o feito de que a coalición reaccionaria intentou precisamente controlar e dirixir a
modernización. Esta é a razón de que o Opus Dei, co seu modelo
modernizador tecnocrático e antidemocrático –o célebre desarrollismo, ao que
xa nos achegamos no capítulo 14 e cuxo lema era desenvolvemento sen
democratización 741 –, acabase completamente integrado no sistema político
franquista. Isto sucedeu sobre todo a partir de 1957, cando as novas
circunstancias no campo político internacional –o posfascismo e a Guerra Fría–
lle aconsellaron ao réxime franquista adecentar a súa fachada e borrar as súas
pegadas máis fascistas. As elites devotas e eficientes do Opus Dei non só
accederon ás máis altas responsabilidades de Goberno, senón que tamén
foron ocupando postos chave nos ámbitos da universidade 742 , da educación
privada e das finanzas. 743
Unha sociedade de seguros mutuos: a relación clientelar entre o réxime
franquista e a igrexa católica
Imos realizar agora un pequeno excurso analítico que nos vai permitir pór
claramente de manifesto os niveis de compromiso e as esixencias mutuas das
elites franquistas e da igrexa católica para prolongaren o seu control das
posicións centrais do campo político. Para iso imos recorrer á análise das
440