O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

(v.g., o golpe militar en Portugal). Tampouco o Zeitgeist democrático –a
convicción de que era posíbel superar un réxime non democrático sen grandes
traumas– era aínda dominante, nin estaba inventado o modelo de transición –
ao que lle dedicaremos un apartado específico neste capítulo– no que se
fusionan a reforma pactada e mais a ruptura pactada.
No modelo canónico, a transición política española empezou no
momento da morte de Franco, o 20 de novembro de 1975, e completouse,
como moi tarde, o 25 de outubro de 1979, cando se celebraron os referendos
autonómicos no País Vasco e en Cataluña. 260 En efecto, foi xustamente neste
momento cando se transformou o Estado unitario e se cumpriron os tres
requisitos esixíbeis para entender completado un proceso de transición: (a) un
goberno resultante do exercicio do voto libre e popular; (b) a autoridade
gobernamental para xerar políticas públicas; e (c) o feito de que o goberno non
teña que compartir de iure o poder con ningún outro estamento.
No capítulo 5 apuntamos que os autores canónicos se amosan
imprecisos no tocante á fixación do momento no que unha democracia pode
considerarse consolidada. Para o caso español, Linz e os seus coautores
semellan vacilar entre dúas datas diferentes: o fracaso do golpe de Estado do
23 de febreiro de 1981 261 e a transmisión pacífica do poder ao PSOE despois
das eleccións lexislativas xerais de outubro de 1982 262 .
España: unha transición modélica
No seu conxunto, un modelo de transición –entendido como unha transición
exitosa– non é susceptíbel de aplicación a espazos e tempos esencialmente
diferentes entre si, non pode nunca reproducirse nun escenario alleo ao da súa
orixe. Desde logo, a transición española, envolta nunha visión inmaculada e
anxelical –cunha escasa literatura autocrítica e cunha análise histórica
deficitaria–, está lonxe de ser un proceso de enxeñaría política que poida
acomodarse a outros experimentos semellantes. 263 Aínda así, os autores
canónicos poñen de relevo a importancia da transición española como exemplo
ou modelo para algúns dos aproximadamente 30 Estados da terceira vaga de
177