O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

democráticas–, as políticas de promoción da democracia da Comunidade
Europea, dos Estados Unidos de América e do Vaticano, e o efecto bola de
neve que provocan as primeiras e exitosas transicións democráticas.
• España comparte con outros países da terceira vaga os ingredientes
teóricos do modelo segundo intento. Segundo este elemento do modelo
canónico, a etioloxía da democracia remóntase á experiencia da II
República, que fracasa debido ao extremismo das súas elites e conduce
inevitabelmente a unha guerra civil. Esta desemboca nun réxime autoritario
cuxas transformacións económicas e sociais farán posíbel o segundo e –
esta vez– exitoso intento de introducir a democracia.
• O réxime autoritario español reúne a maior parte das condicións para
realizar unha transición política e consolidar a democracia: un Estado de
dereito relativamente sólido, unha sociedade civil robusta, un proceso
constituínte, unha administración pública profesionalizada e utilizábel na
democracia, e unha sociedade económica institucionalizada.
• A incerteza provocada pola morte de Franco e polo dilema entre a reforma
pactada (reforma desde arriba) e a ruptura pactada (ruptura desde abaixo)
redúcese mediante unha negociación controlada polas elites do réxime na
que os franquistas moderados e a oposición acordan unha reforma –a
través dunha ficción xurídico-constitucional– que garante o respecto á
legalidade, a supervivencia das clases dominantes tradicionais e os dereitos
de propiedade da burguesía, ao tempo que supón unha ruptura que permite
desmantelar o Estado franquista e satisfacer, a longo prazo, as demandas
dos asalariados.
• A necesidade desta negociación política, prescrita no modelo transitolóxico
canónico, está na orixe do consenso, que é un elemento central do modelo.
• O consenso está estreitamente ligado á xestión da memoria histórica. No
modelo canónico, no que a xustiza se entende como unha función do poder
político, é preciso conseguir que as elites conservadoras acepten e lideren o
proceso de transición, para o que se lles debe garantir o esquecemento e a
inmunidade verbo das violacións dos dereitos humanos cometidas durante
a Guerra Civil e durante o réxime autoritario. O esquecemento do pasado –
demandado pola cidadanía– favorece a reconciliación, a moderación e a
200