O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

As institucións de apoio ideolóxico
Para Giner e os seus coautores 662 , nos momentos nos que o réxime despótico
franquista necesitou lexitimarse tentou revitalizarse ideoloxicamente e xerar
algún tipo de fervor popular. Os ingredientes ideolóxicos naturais desta
lexitimación foron (a) o populismo nacionalista reaccionario construído sobre
unha noción nostálxica da hexemonía castelá, (b) o fascismo falanxista e (c) o
espírito de cruzada antimarxista da igrexa católica. Como xa tivemos ocasión
de ver, tras a fin da Segunda Guerra Mundial foi a igrexa católica a que
prevaleceu na amálgama ideolóxica clerical-nacionalista e antidemocrática
característica do franquismo.
Con este propósito, o réxime botou man de institucións de apoio
ideolóxico, algunhas das cales estaban vinculadas á clase de servizo do
Movimiento (a Frente de Juventudes, a Sección Femenina, os Pelayos). Pero
foron sobre todo a igrexa católica e as súas organizacións as que foron
politicamente utilizadas para (a) consolidar e lexitimar a posición do Goberno
fronte á sociedade civil e (b) educar a poboación no espírito da cultura política
dominante. De feito, a igrexa católica franquista converteuse no alicerce da
lexitimación sistemática a través do adoutrinamento, a educación e a
propaganda, que respondían a un amplo programa de desecularización. Este
programa amosou a súa debilidade a partir dos anos sesenta, sobre todo
porque o propio réxime, empeñado en acadar éxitos no campo económico,
permitiu ou mesmo promoveu tendencias alternativas, tales como a
secularización, os cambios nos costumes, a penetración doutras ideoloxías, o
hedonismo ou o consumismo. Neste mesmo período, a igrexa católica tivo que
lle facer fronte a unha crise estrutural derivada, entre outros factores, da
baixada no número de vocacións, da diminución dos fieis nos oficios relixiosos,
da aparición de movementos de renovación e mais da actividade dun
movemento de oposición política dirixido por cristiáns radicais.
402