O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

A II República Española
Linz constata que a coalición de esquerdas entre republicano-burgueses e
socialistas que gobernou durante o primeiro bienio da República proclamada en
1931 implementou un programa político que incluía
reforma del ejército, leyes anticlericales, expansión de la educación, una reforma
agraria sin demasiado entusiasmo y una institucionalización de la autonomía regional
con apoyo de la izquierda catalana. Dio también una oportunidad a las clases obreras
para movilizarse tras las grandes federaciones sindicales y permitió a los socialistas
penetrar las masas de trabajadores rurales e iniciar la expansión de la legislación
laboral con beneficios para los sindicatos y sus afiliados. (Linz, 1988, 88-89.)
A igrexa católica chegou á II República sen organizar nin un partido nin
un sindicato católicos de ámbito nacional español. Isto debeuse ao réxime de
privilexio do que a igrexa católica gozara desde a época da Restauración, que
tamén lle dificultaba á xerarquía católica aceptar o novo réxime nun contexto, o
da España da década dos anos trinta do século XX, caracterizado por catro
crises: (a) unha crise de participación, relativa á integración do proletariado
urbano e rural na vida política; (b) unha crise de integración nacional; (c) unha
crise provocada pola secularización dos intelectuais e mais polo
anticlericalismo dos traballadores; e (c) unha crise económica de alcance
europeo. O amplo apoio popular do novo réxime contrastaba coa ausencia
dunha elite democrática significativa (coa excepción da Unión General de
Trabajadores), composta basicamente de persoas con pouca experiencia
administrativa –intelectuais metidos a políticos e mais demagogos de clase
media– que, cunha mestura de celo reformista e de política do resentimento, se
amosaron incapaces de afrontar a situación de crise e se concentraron no
debilitamento da igrexa católica, do exército e da aristocracia terratenente. Era
posíbel detectar un crecente anticlericalismo dos radicais e do movemento
obreiro, que converxeu co anticlericalismo intelectual dos políticos republicanos
de esquerdas e da pequena burguesía. A cuestión relixiosa, de feito, polarizou
as clases sociais españolas: a clase obreira urbana, os estratos rurais máis
236