12.04.2013 Views

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

(2006, 20-21 e 32-35), que tamén sostén que o proxecto nacionalcatólico é antimoderno. O seu<br />

argumento non nos parece convincente: “Es inviable el intento de detener la secularización que<br />

genera la industrialización de un país y sus efectos modernizadores [...]. Un tradicionalismo<br />

integrista y un fun<strong>da</strong>mentalismo religioso solo pueden mantenerse dentro de una socie<strong>da</strong>d<br />

preindustrial y premoderna”. Desde o noso punto de vista, o feito de que finalmente o proxecto<br />

nacionalcatólico resultase inviábel non significa que fose antimoderno. Pero tamén cremos que,<br />

se o nacionalcatolicismo non é unha ideoloxía que poi<strong>da</strong> cualificarse propiamente de<br />

antimoderna, o certo é que non explicitou as súas arelas modernizadoras até a fase<br />

tecnocrática opusdeísta do réxime franquista. Ao noso entender, Álvarez Bolado (1976, 195,<br />

199-203 e 207, e 1999, 315-325), que sostén que o nacionalcatolicismo é militante e<br />

radicalmente antimoderno, incorre nunha incoherencia cando afirma que o proxecto teolóxicopolítico<br />

nacionalcatólico consistiu precisamente en modernizar o país sen alterar o carácter<br />

hexemónico <strong>da</strong> tradición católica e nacional, até o punto de que o factor católico puido ser o<br />

núcleo dunha modernización instrumental e mesmo societaria non contamina<strong>da</strong> polas<br />

ideoloxías <strong>da</strong> moderni<strong>da</strong>de. Outros autores que sosteñen a natureza antimoderna do<br />

nacionalcatolicismo son Laboa Gallego (2006a, 69) e Urbina (1977, 109-112 e 117-118).<br />

Tamén Ben-Dror (2003, 40), que non se refire especificamente á ideoloxía nacionalcatólica,<br />

afirma: “En España, el rechazo por la moderni<strong>da</strong>d era parte de la concepción católica del<br />

mundo”. Curiosamente, a autora introduce un importante matiz, que, de feito, a achega á nosa<br />

postura: “no se trataba de cambiar al capitalismo, sino de atenerse a una concepción más<br />

acorde con las enseñanzas de la Iglesia”.<br />

642<br />

V. Hermet, 1980, 94-97. Fun<strong>da</strong><strong>da</strong> en decembro de 1931, a revista reuniu un equipo de<br />

autores reaccionarios próximos ao fascismo que se ocuparon de a<strong>da</strong>ptar ás circunstancias o<br />

pensamento autoritario católico baseado sobre o antiliberalismo, o antidemocratismo e o<br />

antisocialismo.<br />

643<br />

Esta sería, segundo Urbina (1977, 116), a funcionali<strong>da</strong>de política do nacionalcatolicismo:<br />

“una clara función legitimadora y aglutinadora de fuerzas sociales comprometi<strong>da</strong>s en la guerra<br />

civil”. Nun sentido moi parecido, v. Tello Lázaro, 1984, 97-146: a heteroxenei<strong>da</strong>de do bloque<br />

dominante fixo necesaria unha ideoloxía unitaria cuxos compoñentes se encargou de elaborar<br />

a igrexa católica sobre a identificación entre o ser católico e o ser español, a pervivencia <strong>da</strong><br />

idea de cruza<strong>da</strong>, o enxalzamento <strong>da</strong> figura de Franco como gobernante cristián perfecto –a<br />

fórmula acuña<strong>da</strong> nas moe<strong>da</strong>s era “FRANCISCO FRANCO CAUDILLO DE ESPAÑA POR LA<br />

GRACIA DE DIOS”–, o pesimismo antropolóxico (que se plasma nás máximas que deben rexer<br />

o comportamento cívico do súbdito dócil: a obediencia á autori<strong>da</strong>de e o respecto á orde<br />

estabeleci<strong>da</strong>) e a invocación do comunismo, <strong>da</strong> masonaría, do liberalismo e do anarquismo<br />

como inimigos de España derrotados pero sempre ao axexo.<br />

644<br />

A este respecto, Cuenca Toribio (2008, 126-127, nota 1) apunta: “Según el bien conocido<br />

narcisismo intelectual de quien fuera excelente sacerdote y sobresaliente biblista, el canónigo<br />

sevillano José Mª González Ruiz, él sería, en la tan disputa<strong>da</strong> y controverti<strong>da</strong> paterni<strong>da</strong>d<br />

nominativa del nacionalcatolicismo –¡na<strong>da</strong> menos que a ministros del propio Franco se le<br />

atribuye por estudiosos muy pandereteados la denominación!...– el feliz creador de la fórmula”.<br />

Andrés-Gallego, Pazos e Llera (1996, 82) asumen que foi efectivamente González Ruiz quen<br />

inventou o termo “en una entrevista concedi<strong>da</strong> a Temoignage [sic] chrétien poco después del<br />

Concilio Vaticano II”. Urbina (1977, 85), pola súa ban<strong>da</strong>, matiza que o termo xa era usado entre<br />

os “ideólogos de la Restauración” (Pemartín, Gomá y Tomás), que identificaban a “identi<strong>da</strong>d<br />

entre lo nacional español y lo católico”, aín<strong>da</strong> que “empezó a popularizarse por los años<br />

sesenta, por o[b]ra, sobre todo, de José María González Ruiz”. En cambio, Blázquez (1991,<br />

121) atribúelle a paterni<strong>da</strong>de do termo a López Aranguren. En reali<strong>da</strong>de, e como conclúe<br />

Montero García (2007a, 139), “González Ruiz y Aranguren se disputaron [...] la paterni<strong>da</strong>d del<br />

concepto nacional-catolicismo”. Sobre González Ruiz, v. Hermet, 1980, 150-151.<br />

645<br />

Sobre esta cuestión, v. tamén Díaz-Salazar Martín, 2006, 22-26.<br />

646<br />

V. Díaz-Salazar Martín, 2006, 16-17.<br />

647<br />

De feito, e segundo Díaz-Salazar Martín (2006, 20, 27, 56-66 e 70-72), tanto a ACNP como<br />

o Opus Dei mantiveron e reproduciron a ideoloxía nacionalcatólica.<br />

648<br />

Esta descrición tomámola presta<strong>da</strong> de Hermet, 1980, 96.<br />

649<br />

Un dos “maîtres de la pensée catholique réactionnaire” (Hermet, 1980, 89).<br />

650<br />

Para Hermet (1980, 91), Balmes é “tout le contraire d’un libéral”, e acaba chegando “à des<br />

conclusions presque semblables [ás de Donoso Cortés] sur la forme autoritaire du régime que<br />

convient à l’Espagne”.<br />

818

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!