12.04.2013 Views

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

O mecanismo <strong>da</strong> presentación de bispos era grosso modo o seguinte: (a) o nuncio e mais o<br />

ministro español de Asuntos Exteriores elaboraban unha seisena que era someti<strong>da</strong> á<br />

consideración <strong>da</strong> Santa Sé, e (b) esta elaboraba unha terna cos nomes anteriormente<br />

propostos, que (c) lle servía ao xefe do <strong>Estado</strong> para elixir o bispo que (d) debía nomear o papa<br />

(Cárcel Ortí, 1993, 567, e Marquina Barrio, 1980, 18, e 1982, 291-292).<br />

Para Blázquez (1991, 48-49), “la incorporación institucional de la jerarquía eclesiástica a<br />

funciones de partido político acarreó el sometimiento al <strong>Estado</strong>”, o que explica que se<br />

resucitase “el viejo privilegio de los reyes conocido como «derecho de presentación de<br />

obispos»”. Este autor e mais Cárcel Ortí (1993, 576), Díaz-Salazar Martín (2006, 51) Laboa<br />

Gallego (1981, 95) e Marquina Barrio (1982, 297-298 e 305) reproducen (con variantes) o<br />

xuramento que debían pronunciar os bispos unha vez nomeados:<br />

Ante Dios y los Santos Evangelios juro y prometo, como corresponde a un Obispo, fideli<strong>da</strong>d al <strong>Estado</strong><br />

español. Juro y prometo respetar y hacer que mi Clero respete al Jefe del <strong>Estado</strong> Español y al Gobierno<br />

establecido según las leyes españolas. Juro y prometo, además, no tomar parte en ningún acuerdo, ni asistir<br />

a ninguna reunión que pue<strong>da</strong> perjudicar al <strong>Estado</strong> Español y al orden público, y que haré observar a mi clero<br />

igual conducta. Preocupándome del bien e interés del <strong>Estado</strong> Español procuraré evitar todo mal que pue<strong>da</strong><br />

amenazarle.<br />

Este xuramento foi unha concesión do papa, xa que non figuraba no convenio de 1941 nin foi<br />

incorporado ao concor<strong>da</strong>to de 1953. Estivo en vigor até a morte de Franco. Pla y Deniel, por<br />

certo, nunca prestou este xuramento. (Cárcel Ortí, 1993, 575-577.)<br />

Antes do concor<strong>da</strong>to de 1953 aín<strong>da</strong> se asinaron varios instrumentos xurídicos: (a) o convenio<br />

do 16 de xullo de 1946 sobre provisión de oficios non consistoriais, (b) o acordo do 8 de<br />

decembro de 1946 sobre seminarios e universi<strong>da</strong>des e (c) o acordo do 5 de agosto de 1950<br />

sobre xurisdicción castrense (Corral Salvador, 2007, 84 e 143-144, Marquina Barrio, 1980, 19-<br />

25, e 1982, 291, e Martín de Santa Olalla Saludes, 2003, 97-103 e 186-191). Martín de Santa<br />

Olalla Saludes (2003, 69-70) explica o significado do concepto provisión de oficios non<br />

consistoriais: “concesión de aquellos cargos por parte del Papa realiza<strong>da</strong> fuera del Consistorio<br />

(reunión del pontífice con los cardenales)”. Estes postos subalternos “que<strong>da</strong>ban bajo la estricta<br />

jurisdicción eclesiástica”.<br />

Piñol (1999, 154) ofrece unha listaxe coa “relación de decretos y leyes promulgados o de<br />

convenios firmados desde el final de la Segun<strong>da</strong> Guerra Mundial hasta la firma del Concor<strong>da</strong>to<br />

entre España y la Santa Sede”.<br />

750<br />

Para Armero (1978, 162), o concor<strong>da</strong>to supuxo a “reafirmación del carácter católico del<br />

Régimen y de su aceptación por la Iglesia”.<br />

751<br />

De feito, e segundo precisa Pollack (1987, 41 e 43), neste período “the Catholic Church was<br />

actively engaged in an international campaign to gain sympathy for the Franco regime”. Myron<br />

Taylor, un diplomático conservador estadounidense, atopábase entre os que loitaban polo<br />

recoñecemento do réxime franquista por parte do seu país, e estaba ben relacionado co<br />

Vaticano, onde fora embaixador.<br />

752<br />

Sobre os artigos 26 a 31 do concor<strong>da</strong>to de 1953, relativos ao ensino, v. Totosaus, 1977,<br />

244-248 e 262-266. O fil rouge <strong>da</strong> regulación concor<strong>da</strong>taria en materia educativa estaba<br />

definido por tres elementos: (a) a confesionali<strong>da</strong>de católica do sistema escolar, coherente coa<br />

confesionali<strong>da</strong>de católica do <strong>Estado</strong>, (b) a integración estrutural <strong>da</strong> relixión católica como<br />

materia obrigatoria e ordinaria desde o ensino preescolar até a universi<strong>da</strong>de, e (c) a liber<strong>da</strong>de<br />

<strong>da</strong> igrexa para organizar e dirixir centros educativos. Tratábase dunha regulación<br />

restauracionista que recollía a filosofía educativa que inspirara o réxime franquista desde o seu<br />

comezo. Era preciso borrar to<strong>da</strong> traza <strong>da</strong> lexislación laica republicana e implementar un modelo<br />

católico ideal.<br />

753<br />

Así, Andrés-Gallego, Pazos e Llera (1996, 82), Enrique y Tarancón, 1996, 211, Laboa<br />

Gallego, 1981, 86, e 2006a, 71, Marquina Barrio, 1980, 27, Piñol, 1999, 161, Raguer i Suñer,<br />

2006, 278, Suárez Pertierra, 1978, 22, e Tusell Gómez, 1984b, 275-276.<br />

754<br />

Sobre a complexa etioloxía, o contido e o valor político estratéxico do concor<strong>da</strong>to de 1953,<br />

v. Callahan, 2000, 318-320, Di Febo, 2007, 78, Enrique y Tarancón, 1996, 149-152, Hermet,<br />

1981, 211-216, Laboa Gallego, 2000b, 376-377, Marquina Barrio, 1980, 25-27, Martín de Santa<br />

Olalla Saludes, 2003, 177-246, Payne, 1984, 234-236, Piñol, 1999, 148-165, Suárez Pertierra,<br />

1978, 23-30, e Tusell Gómez, 1984b, 227-282. Cuenca Toribio (1985, 115-120) realiza un<br />

percorrido polo contido do concor<strong>da</strong>to.<br />

755<br />

Este <strong>da</strong>to que proporciona Jerez Mir (1996, 269) debe ser matizado. Carrero Blanco foi<br />

nomeado subsecretario <strong>da</strong> Presidencia en maio de 1941, o que, na práctica, equivalía a ser<br />

secretario do Goberno. En xullo de 1951, Franco outorgoulle rango ministerial ao cargo de<br />

832

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!