12.04.2013 Views

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

decisivo para la victoria de los «nacionales»”. No capítulo 15 atoparémonos con outros<br />

exemplos deste modelo. A Guerra Civil Española tamén tivo un importante impacto entre os<br />

sectores católicos europeos, moitos dos cales apoiaron os nacionalistas (Burleigh, 2006, 197-<br />

200).<br />

363 Linz, 1996 5 a, 138, nota 7.<br />

364 Un achegamento canónico ao papel <strong>da</strong> igrexa católica durante a Guerra Civil pode atoparse<br />

tamén en Hermet, 1980, 14-15.<br />

365 De feito, e segundo Linz (1988, 97), o Opus Dei apareceu en escena xa no Goberno de<br />

1957. Nun contexto de folgas laborais, de incrementos salariais, de inflación, de crise na<br />

balanza de pagamentos e de presión internacional, o réxime franquista viuse forzado a<br />

abandonar a súa política de autarquía e a implementar unha política liberal de estabilización.<br />

No novo Goberno nomeado por Franco entrou “un grupo nuevo, los tecnócratas del Opus Dei”,<br />

que asumiu precisamente o control <strong>da</strong> política económica.<br />

366 Sobre as medi<strong>da</strong>s de resacralización adopta<strong>da</strong>s polo bando nacionalista, v. Burleigh, 2006,<br />

368-369.<br />

367 Linz, 1993, 11.<br />

368 Linz, 1980, 257-258, e 1993, 10-11.<br />

369 Sinteticamente, Linz (1988, 95) observa que Franco conformou unha elite nova forma<strong>da</strong> por<br />

falanxistas, tradicionalistas, monárquicos e católicos: “En el contexto de una Europa bajo la<br />

hegemonía fascista los antiguos y nuevos falangistas tenían como es lógico una importante<br />

parcela de poder, aunque las otras fuerzas políticas, inclui<strong>da</strong>s la Iglesia y el ejército y sobre<br />

todo el propio Franco, liqui<strong>da</strong>ron to<strong>da</strong> esperanza de crear un efectivo partido único y totalitario”.<br />

370 Segundo Hermet (1980, 97-100), os falanxistas orixinarios estaban moi afastados do<br />

pensamento reaccionario católico, e moitos eran abertamente anticlericais. José Antonio Primo<br />

de Rivera estaba máis preto do sector laico do partido, mentres Ernesto Giménez Caballero era<br />

o principal inspirador <strong>da</strong> corrente católico-fascista. Para Saz Campos (2007, 38), Ledesma<br />

Ramos era un “fascista especialmente laico y radical [...]. [...] se trataba [...] de una excepción y<br />

no de la regla”. Pola contra, Redondo era “el más «conservador» y «católico» de los dirigentes<br />

falangistas.<br />

371 Linz, 1970, 139 e 149, e 1993, 13-15. Nun sentido moi similar, Saz Campos (2007, 40-41)<br />

observa:<br />

creemos que puede afirmarse sin asomo de du<strong>da</strong> que, contra lo que se ha venido en <strong>da</strong>r por asumido, la<br />

Falange «republicana» es secular y laica; que más allá de reconocimientos genéricos al valor del catolicismo,<br />

respecto de lo que se mueve en los márgenes de ambigüe<strong>da</strong>d propios de otros movimientos fascistas, parte<br />

del claro presupuesto de la separación de la Iglesia y el <strong>Estado</strong>; que su religiosi<strong>da</strong>d deriva hacia una religión<br />

de la nación con evidentes proyecciones hacia una religión del propio partido. Y que, en fin, conviene<br />

retenerlo, hay poco de utilización del término «cruza<strong>da</strong>» –y esto en un sentido puramente nacional y no<br />

católico– y bastante de rechazo explícito a una cruza<strong>da</strong> envuelta en banderas religiosas. Mucho de esto<br />

cambiará [...] durante la guerra civil.<br />

De feito, finalmente desapareceu para sempre calquera posibili<strong>da</strong>de dunha relixión política: “La<br />

religión católica se había impuesto, bien que en una forma extrema de «politización de la<br />

religión»” (Saz Campos, 2007, 55).<br />

372 Linz, 1993, 42.<br />

373 Linz, 1993, 41-42.<br />

374 Linz, 1970, 151, e 1993, 20-25.<br />

375 No artigo primeiro <strong>da</strong> Ley de Sucesión en la Jefatura del <strong>Estado</strong>, do 26 de xullo de 1947<br />

(posteriormente modifica<strong>da</strong> pola Ley Orgánica del <strong>Estado</strong> do 10 de xaneiro de 1967),<br />

estabelecíase que “España, como uni<strong>da</strong>d política, es un <strong>Estado</strong> católico, social y<br />

representativo, que, de acuerdo con su tradición, se declara constituido en Reino”.<br />

376 V. capítulos 4 e 7. V. tamén infra, no apartado sobre o impacto do Concilio Vaticano II.<br />

377 Linz, 1973, 238, e 1993, 24-25. Cando alude ao falanxismo “liberal”, o autor refírese á<br />

cultura liberal non católica española, que se nutre dunha tradición acatólica propia (Ortega y<br />

Gasset, Unamuno, Baroja) e <strong>da</strong> influencia europea, especialmente <strong>da</strong> alemá. Representantes<br />

desta cultura serían os falanxistas Ridruejo, Tovar, Conde e Laín Entralgo, ou publicacións<br />

como Escorial ou a Revista de Estudios Políticos.<br />

378 Linz, 1993, 42-43.<br />

379 Linz, 1967 2 , 199-201, 228-231 e 244-246, e 1988, 74-76. V. tamén supra, no apartado<br />

relativo á II República Española.<br />

380 No País Vasco, esta tranferencia tivo lugar cara ao Partido Nacionalista Vasco; un<br />

fenómeno similar tivo lugar en Cataluña, aín<strong>da</strong> que con menos intensi<strong>da</strong>de.<br />

793

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!