12.04.2013 Views

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

381<br />

O “status establecido en la Constitución de 1876 [...] sólo ocasionalmente se veía<br />

amenazado por las tradiciones ligeramente anticlericales de los liberales a nivel parlamentario y<br />

fuera de él por fuerzas antisistema” (Linz, 1988, 75).<br />

382<br />

Tras a desamortización, a igrexa católica precisou de apoio financeiro.<br />

383<br />

Un estudo clásico <strong>da</strong> ACNP é o de Rojas Marcos (1974). V. tamén Cárcel Ortí, 2008, 81,<br />

Díaz-Salazar Martín, 2006, 56-61, Hermet, 1980, 127-134, e Moreno Seco, 2005. A ACNP foi<br />

fun<strong>da</strong><strong>da</strong> como “vanguardia de la militancia católica en el campo de lo social y lo político. Estaba<br />

forma<strong>da</strong> por un grupo reducido de estudiantes universitarios y de intelectuales católicos con<br />

fuertes convicciones religiosas e intensa voluntad de influir en la socie<strong>da</strong>d, que procedían de<br />

las Congregaciones Marianas y se integraron en la ACE por decisión estatutaria” (Sánchez<br />

Recio, 2005b, 12-13). En reali<strong>da</strong>de, a asociación fundouse como Asociación Católica de<br />

Propagandistas; o cualificativo Nacional non se lle engadiu ao nome até 1937 (Sevillano<br />

Calero, 2005, 55). A ACNP foi un viveiro de cadros políticos franquistas, cunha evidente<br />

vocación elitista. O mellor momento <strong>da</strong> asociación foi entre 1945 e 1957, cando os<br />

propagandistas Martín Artajo e Ruiz Jiménez foron nomeados ministros, e cando o tamén<br />

propagandista Castiella xestionou o asinamento do concor<strong>da</strong>to de 1953. Segundo Moreno Juste<br />

(2005, 189), a ACNP instrumentalizou o Ministerio de Asuntos Exteriores e mais o Instituto de<br />

Cultura Hispánica “como trampolín definitivo [...] para proyectarse internacionalmente”. O<br />

desarrollismo opusdeísta e mais o Concilio Vaticano II desprazaron a ACNP <strong>da</strong>s posicións<br />

centrais do campo político.<br />

384<br />

No novo <strong>Estado</strong> franquista, os propagandistas procuraron “neutralizar las tendencias<br />

falangistas más radicales” no seu propio proveito (Sevillano Calero, 2005, 61-62).<br />

385<br />

Obsérvese no emprego desta lítote un exemplo máis <strong>da</strong> hábil ambigüi<strong>da</strong>de coa que Linz<br />

abor<strong>da</strong> frecuentemente algunhas cuestións espiñentas. De feito, e segundo o seu alumno<br />

Miguel Rodríguez (1993, 10), a palabra favorita do mestre é ambivalencia.<br />

386<br />

Linz (1978a, 249-253) indica que case o 9% dos ministros dos dez primeiros gobernos de<br />

Franco (exactamente seis ministros no período comprendido entre o 1 de febreiro de 1938 e o<br />

10 de xullo de 1962) pertencían ao catolicismo político ou ao Opus Dei.<br />

387<br />

Linz, 1978b, 24-25, 1980, 258, 1988, 101-102, 1992, 434, e 1993, 30-32.<br />

388<br />

A propia igrexa católica española (Conferencia Episcopal Española, 2006b, punto 6) asume<br />

perfectamente esta idea canónica, pero introduce un matiz ao describir o seu papel durante a<br />

transición como de colaboración decidi<strong>da</strong>.<br />

389<br />

A canonici<strong>da</strong>de deste modelo explica unha lúci<strong>da</strong> observación de Calleja Sáenz de<br />

Navarrete (1988, 5): “La literatura laica es muy parca en noticias y análisis sobre la aportación<br />

del colectivo eclesial en la Transición. La relevancia que se le concede para épocas anteriores<br />

a 1975, parece diluirse a partir de las primeras Elecciones Generales (15-VI-1977). La cita de<br />

cuatro o cinco líneas, redondeando el artículo, es todo lo que suele hallarse”. Efectivamente, os<br />

autores canónicos reproducen o modelo de Linz dun xeito sistemático. Así, por exemplo,<br />

Aguilar Fernández (1996a, 221) afirma que a “Iglesia de la transición adopta una actitud<br />

mayoritariamente favorable al cambio democrático, desde una posición, además, de<br />

observador distanciado, lejos de sus afanes protagonistas de antaño”, Laboa Gallego (1981,<br />

109) entende que a “Iglesia se ha automarginado del quehacer político, ha practicado<br />

escrupulosamente la neutrali<strong>da</strong>d en las elecciones legislativas, no quiere, siguiendo al Vaticano<br />

II, que el <strong>Estado</strong> sea confesional, no pide privilegios, pero no considera suficiente un mero<br />

reconocimiento en la constitución de la libertad religiosa, ya que la experiencia de otros países<br />

y de éste mismo indica que esto no es suficiente”, e Payne (1984, 269) opina que a “mayoría<br />

de los sectores de la Iglesia observaron una escrupulosa neutrali<strong>da</strong>d”.<br />

390<br />

V. supra, no apartado sobre a ditadura de Franco, e infra, no apartado sobre o impacto do<br />

Concilio Vaticano II.<br />

391<br />

Linz, 1980, 258.<br />

392<br />

V. Hermet, 1980, 25.<br />

393<br />

Linz, 1980, 259 e 276, 1986a, 201, e 1996b, 649.<br />

394<br />

En reali<strong>da</strong>de, trátase dunha Aktionsform tipicamente corporatista, como nos lembra<br />

Alemann (1996, 36-40). Os grupos de interese tratan de exercer a súa influencia no<br />

parlamento, no Goberno, na administración e nos partidos políticos. A longo prazo, a estratexia<br />

máis efectiva é a penetración persoal dos partidos.<br />

395 2<br />

Linz, 1967 , 201, 248-249, 265 e 267.<br />

396<br />

Sobre esta revista, Díaz-Salazar Martín (2006, 119-120) afirma que “nunca fue<br />

demócratacristiana, pero su creador [Ruiz-Giménez] de alguna forma lo era”. V. tamén Hermet,<br />

794

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!