O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

No modelo canónico, a relación entre a reforma pactada (reforma desde
arriba) e a ruptura pactada (ruptura desde abaixo) inclínase claramente, e
mesmo cunha pretensión normativa, cara ao predominio da opción reformista.
Con todo, hai autores que, como veremos inmediatamente, resolven o dilema
reforma-ruptura mediante un arranxo cronolóxico, mentres outros, como
Colomer Calsina (1998), van máis lonxe e entenden que o dilema creou unha
incerteza que desembocou na derrota da opción rupturista. 281
Algúns autores sosteñen que os moderados do réxime e da oposición
pactaron a reforma desde o comezo. A través da negociación chegouse a unha
ruptura pactada que permitiu o desmantelamento dos elementos non
democráticos do Estado franquista e a creación de novas estruturas
democráticas. Morodo (1984, 83-84), v.g., distingue, dentro do reformismo,
entre (a) o continuísmo, que perseguía o perfeccionamento da legalidade
corporativa franquista e equivalía obxectivamente a unha postura inmobilista,
(b) o reformismo continuísta, que pretendía modernizar o réxime existente, e
mais (c) o reformismo pactista, que aceptaba que a reforma tiña que ir máis aló
dos cambios decididos no interior das elites franquistas, é dicir, que era precisa
a negociación coa oposición democrática.
Outros autores, pola contra, 282 entenden que, na primeira fase da
transición, a reforma pactada (reforma desde arriba) e a ruptura pactada
(ruptura desde abaixo) estiveron cronoloxicamente separadas. Nun primeiro
momento (entre o 7 de xullo de 1976 –xuramento de Adolfo Suárez como
presidente do Goberno de España– e o 15 de decembro de 1976 –referendo da
Lei para a reforma política–) levouse a cabo unha reforma legal-constitucional
desde arriba, froito dun pacto interno negociado entre as forzas franquistas
para anular o réxime franquista. Nesta fase tivo lugar un feito histórico único:
foron os titulares das máis altas instancias (o xefe do Estado, o presidente do
Goberno de España, o presidente das Cortes e do Consejo del Reino) os que
utilizaron o seu poder para desfacerse do réxime. En efecto, a transición
española cara á democracia foi un proceso atípico no que dúas institucións
franquistas –o Consejo Nacional del Movimiento e as Cortes– aprobaron unha
reforma que implicou a súa desaparición política, por cinco razóns: (a) o apoio
do rei, (b) a presión da opinión pública, (c) a toma de conciencia da clase
186