12.04.2013 Views

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Los amplios sectores obreros, campesinos y estratos medios no cooptados en las clases de servicio son<br />

controlados por los regímenes absolutistas a través de las instituciones crea<strong>da</strong>s por el aparato del <strong>Estado</strong><br />

para imponer sus relaciones de dominación.<br />

[...]<br />

La obediencia pasiva en el absolutismo despótico español se obtuvo a través de la tremen<strong>da</strong> represión que<br />

sobre los vencidos tuvo lugar en los años de la posguerra. [...]<br />

De esta forma los sectores de la clase obrera y del campesinado –republicanos en su mayor parte– que no<br />

fueron purgados y el amplio sector de las clases medias urbana[s], poco movilizado en líneas generales<br />

durante la República, quedó aterrorizado ante las ejecucciones [sic] legaliza<strong>da</strong>s del nuevo orden. (Giner e<br />

Sevilla-Guzmán, 1975, 103.)<br />

Giner e Sevilla-Guzmán (1980, 206-207) sinalan que, durante o longo período posterior á<br />

Guerra Civil Española, “the traumas of war and political extermination” fixeron doado<br />

implementar a obediencia pasiva. “Ultimately, as a paradox, such traumas also make the<br />

transition to a pluralist polity easier, by virtue of a generalised desire to avoid the horrors of civil<br />

warfare, still in living memory.”<br />

615 Giner (2002) opina deste traballo seu que se trata dun<br />

estudio en el que la represión política, el despotismo clasista y militarizado y la legitimación del régimen a<br />

través de un alzamiento fratrici<strong>da</strong> contra una República democrática desempeñaban las debi<strong>da</strong>s funciones en<br />

el análisis sociológico. Otros trabajos de la época, hasta aquellos que no debían temer a la censura,<br />

sistemáticamente ignoraban o escamoteaban estas nociones. El enfoque conflictivista así como el<br />

componente de una pugna clasista en la tragedia española llamó la atención favorable de más de un colega<br />

(cosa que aún agradezco) [...].<br />

616 Saz Campos (2007, 42-43, 46 e 48-49) describe a Laín Entralgo como “un neofalangista que<br />

provenía del campo católico” e que asumiu a tarefa de aceptar e de incorporar o catolicismo no<br />

discurso especificamente fascista do falanxismo –é dicir, “de conciliar catolicismo y<br />

nacionalsindicalismo en un sentido radicalmente inverso al de los nacionalcatólicos”– mediante<br />

unha construción cuxa mensaxe viña a dicir “que sólo había una forma posible de ser buen<br />

católico, la falangista”. Sobre o pensamento de Laín Entralgo, v. tamén Cuenca Toribio, 2008,<br />

57-70.<br />

617 Para un breve retrato crítico de Areilza Martínez Ro<strong>da</strong>s y Arana (a partir de agora<br />

referirémonos a el por Areilza), v. Grimaldos Feito, 2004, 186-191, que destaca o seu pasado<br />

franquista.<br />

618 Para un achegamento á personali<strong>da</strong>de política de Castiella, v. Pardo Sanz, 2000, e Tusell<br />

Gómez, 1984b, 249-253. Pollack (1987, 48-51) sintetiza os elementos básicos <strong>da</strong> xestión de<br />

Castiella á fronte <strong>da</strong> diplomacia española entre 1957 e 1969: (a) o endurecemento <strong>da</strong>s<br />

relacións cos EUA no tocante ás bases militares; (b) a apertura aos países do Terceiro Mundo,<br />

especialmente aos árabes; (c) a oposición sistemática ás políticas de Israel no Oriente Medio;<br />

(d) o apoio activo aos procesos de descolonización; (e) as relacións estreitas e amistosas con<br />

Cuba; e (f) a reclamación <strong>da</strong> soberanía española sobre Xibraltar. Polo tanto, Castiella<br />

desenvolveu unha política exterior relativamente independente (con ingredientes neutralistas e<br />

antinorteamericanos), que chocou a miúdo cos intereses dos EUA. A partir de 1969, López<br />

Bravo mantívose fiel ás liñas básicas <strong>da</strong> acción exterior de Castiella, aín<strong>da</strong> que mellorou as<br />

relacións cos EUA. V. Cuenca Toribio, 2000, 209-210, e, en termos idénticos, 2003, 424-425.<br />

619 Do que, segundo Botti (1993 2 , 116), resultaba “una especie de equivalente weberiano de la<br />

ética calvinista del capitalismo”. Díaz-Salazar Martín (2006, 62) recolle esta idea: “Considero<br />

que la tesis weberiana de correlación calvinismo-capitalismo encuentra en España una nueva<br />

versión a través de la correlación opusdeísmo-neocapitalismo tecnocrático”. Neste mesmo<br />

sentido, Hermet (1980, 114-115) sinala que Escrivá de Balaguer sitúa a ética calvinista do<br />

traballo no centro <strong>da</strong> súa teoloxía, mentres Burleigh (2006, 429) describe así o Opus Dei:<br />

“Aunaba el autoritarismo de Pío IX con una preocupación por el balance final que no habría<br />

perturbado a Henry Ford”.<br />

Sobre o vínculo que Weber estabelece entre ética protestante e capitalismo, v. Wallerstein,<br />

2003, 218-222 e 248-251. En reali<strong>da</strong>de, o protestantismo non estivo na orixe do capitalismo<br />

porque non existe unha relación de correspondencia necesaria entre unha teoloxía<br />

determina<strong>da</strong> e o capitalismo. Se o capitalismo xurdise nun contexto diferente ao <strong>da</strong> tradición<br />

protestante, esta tradición –católica ou musulmana, por exemplo– tamén fornecería os<br />

argumentos para xustificar o nacemento e o desenvolvemento do capitalismo. As relixións<br />

sobreviven porque to<strong>da</strong>s son esencialmente vagas, ambiguas, flexíbeis e a<strong>da</strong>ptativas. To<strong>da</strong>s<br />

conteñen elementos susceptíbeis de seren integrados nun discurso anticapitalista, pero to<strong>da</strong>s<br />

xustifican o statu quo. Polo tanto, o que sucedeu non foi que a Reforma fose unha ideoloxía<br />

burguesa –de feito, foi máis ben unha sorte de revolta <strong>da</strong> periferia do sistema–, senón que,<br />

historicamente, foi o protestantismo o que se viu na necesi<strong>da</strong>de de buscar os medios para<br />

813

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!