O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

desafección política verbo do réxime en crise –cuxo aparato institucional,
porén, non deixou de opor unha forte resistencia– co achegamento a outros
axentes –tales como a democracia cristiá–, e intentou condicionar tanto os
actos dos franquistas reformistas e aperturistas como os da oposición
democrática. Con estas accións de carácter estratéxico, a igrexa buscaba a
preservación dun sistema entre cuxos intereses dominantes estaban
precisamente os da corporación católica, o que requiría un cambio da orde
institucional, un cambio de réxime cuxo remate debía ser unha democracia.
Naquel contexto, a lei de liberdade relixiosa de 1967 –unha consecuencia do
Concilio Vaticano II que diminuíu a presión exercida sobre as confesións non
católicas pero non lle afectou á confesionalidade católica do Estado– apenas
incidiu nos acontecementos.
Durante o proceso real de transición, os bispos españois foron, no seu
conxunto, un grupo conservador reacio a adaptarse aos cambios. A mediocre
formación intelectual e profesional que recibiran –e que os mantiña afastados
dos novos modelos teolóxicos e políticos das igrexas europeas– era
rigorosamente nacionalcatólica e aseguraba a súa lealdade ao réxime
franquista. Ademais, e até 1976, o procedemento para o seu nomeamento
tamén estaba pensado para evitar o seu arredamento político. Os integristas e
tradicionalistas prelados españois foran marxinados durante os debates
conciliares, pero, unha vez que superaron a súa sorpresa e a súa
desorientación iniciais e abandonaron a rixidez do seu inmobilismo
nacionalcatólico, interiorizaron aceleradamente e obedeceron con disciplina as
novas directrices romanas. O concilio colocounos ante a necesidade de
adoptar unha postura de progresiva desafección verbo da ditadura –cuxas
expectativas de supervivencia, polo demais, parecían minguar–, o que explica
que a súa relación clientelar coas demais elites do réxime entrase nunha crise.
De feito, foron precisamente os resultados do Concilio Vaticano II os que
desencadearon o comezo do proceso real de transición, durante o cal a igrexa
católica renovada lle foi retirando ao réxime despótico o seu fundamental apoio
ideolóxico e empezou a operar no campo político como un axente con novas
aspiracións de dominación. Polo tanto, e malia o seu conservadorismo, os
bispos asimilaron a idea de que debían adaptarse ás novas circunstancias
690