O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

A igrexa católica identificouse co réxime franquista e adquiriu nel un
status de privilexio legal e cultural, nomeadamente no terreo educativo. Para se
lexitimar, o réxime utilizou a simboloxía católica e mais o mito da cruzada
contra o marxismo ateo. A igrexa católica estabeleceu unha alianza co Estado
que lle conferiu unha hexemonía capaz de neutralizar o anticlericalismo e as
aspiracións totalitarias dos falanxistas. Os líderes do réxime saíron das filas da
ACNP –nos anos corenta e cincuenta– e do Opus Dei –nos anos sesenta–. 365
Obviamente, o apoio eclesial non era gratuíto. Así, os nacionalistas tomaron
relativamente cedo unha serie de medidas que favorecían os intereses da
igrexa católica: educación relixiosa, abolición do divorcio, xurisdición
eclesiástica en materia matrimonial, pagamento dos salarios dos cregos con
cargo aos orzamentos públicos, imposición da simboloxía católica, presenza de
bispos e sacerdotes nos actos oficiais e das autoridades nos actos relixiosos
católicos, brutal persecución de anarquistas, comunistas, socialistas, masóns e
republicanos de esquerda, represión de calquera crítica á igrexa e á relixión
católicas, etc. 366 E o máis importante: “El Estado se había convertido en
muchos campos en el brazo secular de la Iglesia, mientras que la Iglesia en un
do ut des contribuía a la legitimación del régimen”. 367 Que a colaboración entre
a igrexa católica e o Estado non tivese un carácter simplemente conservador,
senón reaccionario e anacrónico no contexto da posguerra europea, debeuse a
que foi unha resposta radical fronte á secularización republicana e fronte á
persecución sufrida pola igrexa católica. 368
A problemática relación inicial entre o falanxismo –o heteroxéneo
fascismo español– 369 e a igrexa católica derivou, xa durante a Segunda Guerra
Mundial, en tensións entre o réxime franquista e o Vaticano. No plano relixioso,
José Antonio Primo de Rivera e Ernesto Giménez Caballero mantiñan
posicións intermedias entre o nacionalismo arrelixioso e anticlerical de Ramiro
Ledesma Ramos e as actitudes filonacionalcatólicas de Onésimo Redondo. 370
La postura del partido se definió en el punto 25 del programa, que decía:
«Nuestro movimiento incorpora el sentido católico de gloriosa y predominante tradición
en España a la reconstrucción nacional. La Iglesia y el Estado se pondrán de acuerdo
sobre sus atribuciones respectivas sin que se admita intrusión o actividad alguna que
240