O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

Os modelos do cambio científico na socioloxía do coñecemento e na
socioloxía da ciencia
Os alicerces: Karl Mannheim
Como xa tivemos ocasión de ver ao final do capítulo 1, Wallerstein (1995 2 , 17-
20) concibe a ciencia social como a creación dun corpo colectivo de persoas
que, dentro de estruturas específicas, se enfrontan aos cambios constantes
que teñen lugar no sistema capitalista. De feito, na fase de institucionalización
das ciencias sociais, as preocupacións empíricas estaban exclusivamente
centradas nalgúns dos países do núcleo duro da economía capitalista mundial,
e o obxectivo do estudo do cambio social era serlles de utilidade ás políticas
públicas. De maneira que unha concepción inmanentista das ciencias sociais é
incompatíbel coa etioloxía e coa natureza da ciencia social tal e como a
concibe Wallerstein.
En realidade, Mannheim 80 xa sostiña desde 1925 que, en esencia, o que
pretende a socioloxía do coñecemento é amosar que existen formas de
pensamento que non se poden comprender se non se comprenden as súas
orixes sociais, do mesmo xeito que non se podería derivar unha lingua da
observación dun individuo illado (cuxo idioma non é propiamente seu, senón un
produto social). 81 Porén, e malia a evidencia de que a posición do observador
inflúe sobre o seu modo de ver as cousas, tradicionalmente a historia
intelectual sostén, dun xeito apriorístico, que os cambios de ideas teñen lugar
exclusivamente no nivel das propias ideas (historia intelectual inmanente). Polo
tanto, e fronte á actitude de ignorar a inxerencia do proceso social na esfera
intelectual, a socioloxía do coñecemento debe ser entendida como unha
disciplina que pretende amosar precisamente que toda posición do
pensamento está vinculada funcionalmente á realidade social que hai tras ela,
ou, dun xeito máis sintético, como a teoría da determinación social ou
existencial do pensamento real. A socioloxía do coñecemento busca unha
comprensión sistemática da relación entre a vida e o pensamento sociais. O
individuo illado non pensa, senón que, como membro dun grupo, está
66