O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

Unha aproximación alternativa ao poder político da igrexa católica
No capítulo 7, tras identificarmos dous modelos de análise da ideoloxía –o
modelo de inclinación epistemolóxica e o de inclinación sociolóxica–, vimos que
hai unha área intermedia de filiación marxista para a que puxemos de exemplo
a Puente Ojea. Pero este autor realiza ademais un esforzo realmente
infrecuente entre nós por elaborar un relato do protagonismo da igrexa católica
na historia de España do século XX cun modelo alternativo que pode ser
localizado nun espazo que abrangue áreas marxinais dos campos filosófico,
teolóxico e científico-social, aínda que presenta tamén, como intentaremos
amosar fielmente ao longo das seguintes páxinas, un moi explícito compoñente
de compromiso ideolóxico que o sitúa no ámbito do ensaio político. Despois de
lle dedicar toda a segunda parte do noso traballo ao repertorio transitolóxico
canónico –e ao tratamento da igrexa católica dentro deste repertorio–, e antes
de continuarmos co desenvolvemento do noso modelo corporatista, parécenos
imprescindíbel achegarnos, nas seguintes páxinas, aos elementos básicos da
achega de Puente Ojea, probabelmente a máis ambiciosa entre as que, entre
nós, tratan da igrexa católica desde posicións non dominantes. 756 Igual que
apuntamos ao comezo do capítulo 9 verbo do repertorio canónico, cremos que
hai moitos elementos do modelo de Puente Ojea que podemos aproveitar como
ferramentas para o noso estudo do papel da igrexa católica no proceso
democratizador español.
No capítulo 11 atopámonos coa dificultade de dar, no campo das
ciencias sociais, cunha definición operativa da igrexa católica. Puente Ojea, de
feito, é un dos poucos autores que lle dedican algunha breve reflexión a este
asunto. Para empezar, constata que a igrexa católica difumina os límites do
seu autoconcepto, dotándose deste xeito dun recurso que lle confire unha gran
capacidade de adaptación, o que dificulta a localización e a atribución da
autoridade verbo da súa produción ideolóxica: se nun determinado contexto
pode ser conveniente tolerar unha manifestación marxinal, noutro contexto
pode ser necesario afirmar a lexitimidade doutrinal exclusiva da xerarquía.
Despois, o autor describe esta igrexa como (a) un ente que pretende
posuír todos os atributos dun Estado e (b) unha estrutura institucional xerárquica
454