O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

Unha democratización desde arriba: a readaptación política das clases
dirixentes
A inviabilidade dunha revolución
Giner (1981, 49-50) remóntase ao ano 1959 para explicar a evaporación da
ideoloxía fascista e o derrubamento do réxime clerical español: daquela, en
efecto, o Opus Dei empezou a desprazar do poder “a otros sectores
eclesiásticos anticuados, y especialmente a la Falange”, rexeitou as políticas
autárquicas e introduciu “políticas neocapitalistas pragmáticas”, ao tempo que
se anunciaba o xurdimento dun “poderoso movimiento de oposición estimulado
por cristianos de izquierda”.
Para Giner, Sevilla-Guzmán e Pérez Yruela (1978, 139-141), hai varios
factores que explican a descomposición do réxime franquista a partir do final de
1975: (a) a conxuntura política internacional; (b) a presión democrática da
oposición; (c) o interese das clases dominantes por buscar “fórmulas
parlamentarias y relativamente democráticas” que lles permitisen controlar a
oposición concedéndolle “ciertas parcelas de poder subordinado”; (d) a
contradición existente entre os imperativos da “modernización” capitalista –que
esixe racionalización e maximización da produción– e o reaccionarismo dun
réxime que defendía a ultranza o privilexio; (e) as fendas abertas polo
pluralismo limitado, nas que se desenvolveron movementos opositores que co
tempo resultou demasiado custoso reprimir frontalmente e que acabaron sendo
semitolerados e hostilizados policial e administrativamente; e (f) a liberalización
–requirida pola “modernización”–, que minou a existencia do réxime a través da
difusión de contraideoloxías.
No capítulo 17 avanzamos que o proceso español de transición se
desenvolveu baixo unha forte presión exterior, tal e como acabamos de ver con
máis detalle neste capítulo. E tamén chegamos á conclusión –que agora
podemos comprender mellor, despois de aproximarnos aos actores externos
decisivos– de que aquel proceso desembocou nun cambio de réxime, non
nunha mutación sistémica. Determinados axentes do campo político –ás elites
526