O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

Cortázar (1993, 11-12) coincide con Botti cando observa que o
nacionalcatolicismo é unha ideoloxía que lle dá cobertura á recepción cristiá do
capitalismo mediante unha manipulación consistente en separar o liberalismo
económico do liberalismo político. Polo tanto, e en contra do modelo canónico
que analizamos nos capítulos 4 e 7, o franquismo si tivo unha ideoloxía, que foi
precisamente o nacionalcatolicismo. 640 Botti precisa que o nacionalcatolicismo
non é unha ideoloxía arcaizante e antimoderna, porque o que pretende é evitar
os perigos inherentes á modernización capitalista –a revolución e a
secularización– sen pór en perigo o propio desenvolvemento capitalista. A
modernidade capitalista non se considera incompatíbel co nacionalismo
económico e ideolóxico, nin tampouco cun sistema antidemocrático. 641 Como
veremos no capítulo 17, o que fai o nacionalcatolicismo non é outra cousa que
lexitimar ideoloxicamente o modo ibérico-latino de levar a cabo os procesos de
modernización.
A natureza e a dinámica profundas da sublevación militar de xullo de 1936
e da Guerra Civil Española explícanse polos intereses da igrexa católica e da
dereita política sintetizados no nacionalcatolicismo teorizado nas páxinas de
Acción Española 642 . A ideoloxía nacionalcatólica foi quen de (a) unificar e
cohesionar a coalición reaccionaria, 643 así como de (b) converterse en
hexemónica mediante a súa difusión en forma de mentalidade e mediante unha
socialización que a transformou en sentido común. O termo nacionalcatolicismo
empezou a utilizarse fundamentalmente a partir dos anos sesenta do século
XX, 644 e foi a través do uso crítico que del fixeron algúns intelectuais opositores
como comezou a construción do nacionalcatolicismo como obxecto
historiográfico. A esta construción tamén contribuíron algúns intelectuais
católicos que empezaron a afastarse do réxime despótico (Pedro Laín Entralgo,
Antonio Tovar, José Luis López Aranguren, Julián Marías, etc.). Montero García
(2007a, 139) puntualiza que “el término y el concepto nacionalcatolicismo se
acuña en medios intelectuales católicos que hacen una lectura crítica y
autocrítica de una situación y un modelo de relación Iglesia-Estado-sociedad,
estrechamente ligado a la coyuntura de la guerra civil”.
Na etioloxía do nacionalcatolicismo 645 atópanse tres elementos que
forman parte dunha corrente filosófica tradicionalista: (a) a reacción católica
396