O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

como espírito subxectivo, é dicir, como unha disposición espiritual, o
condicionamento do ser humano polo seu contorno social inmediato e polas
experiencias vitais que nel teñen lugar. Con outras palabras: a mentalidade é o
aspecto psíquico da estrutura social, a reacción psíquica ante a posición social.
Porén, non se deben facer interpretacións deterministas da relación entre
situación social e mentalidade, porque nas sociedades modernas non existen
límites ríxidos entre os estratos e porque os estratos se entrecruzan. 329 O que
sucede é simplemente que determinadas mentalidades aparecen con máis
frecuencia en certas situacións sociais que noutras, dada a semellanza entre
as correspondentes experiencias vitais.
Dahrendorf (1957, 135-139) achégase criticamente á obra de Geiger, de
quen salienta o abandono da idea de que tamén a sociedade industrial
desenvolvida pode aínda ser interpretada como unha sociedade de clases nun
sentido marxista modificado ou rigoroso. Segundo Dahrendorf, non hai ningún
sociólogo que, como Geiger, levase a cabo unha análise tan lograda da
realidade transformada da sociedade industrial partindo da tese marxista.
Porén, Geiger non é quen de construír unha verdadeira teoría, porque só
propón a tese –no fondo puramente formal– de que non todas as sociedades
coñecen un sector dominante baseado sobre as relacións de produción, senón
que existen tamén outras formas. En definitiva, Geiger demostra que o modelo
dunha sociedade de clases baseada sobre a relación de produción xa é
insuficiente para analizar a sociedade industrial desenvolvida, pero non é quen
de atopar unha alternativa a ese modelo, nin de mostrar cales son as
categorías coas que se podería estudar a nova sociedade.
Martínez Alier (1975, 70-74) analiza a tese de Linz de que os réximes
autoritarios carecen de ideoloxía partindo dunha observación que coincide
amplamente co que expuxemos supra verbo da ideoloxía compartida polos
diversos grupos dominantes:
Esa pretendida ausencia de ideología en el régimen «autoritario» franquista me parece
errónea. [...] [O] error viene, me parece, de no tomarse en serio la propia definición del
régimen como una «democracia orgánica» (que no es ninguna tontería) y de estudiar
más las diferencias entre las diversas tendencias del franquismo que las ideas
214