O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

e moi importantes manifestacións no ámbito simbólico, no que se poden
salientar, por unha banda, a asistencia masiva e sistemática das autoridades
públicas ás cerimonias relixiosas cuxa relevancia social pode reflectirse no
comportamento electoral, e, por outra banda, a connotación relixiosa das
festividades e dos actos públicos de especial solemnidade, que ten o efecto de
lexitimar ante a cidadanía a corporatización da función pública relixiosa.
A maiores, o Estado tipifica penalmente as condutas non violentas
contra os sentimentos relixiosos, o que produce un efecto de prevención xeral
que funciona como un mecanismo de censura previa (polo demais,
constitucionalmente prohibido). Privadas dos importantes recursos simbólicos –
nomeadamente no ámbito público– dos que dispón a igrexa católica, as demais
confesións están todas relegadas a posicións marxinais no campo relixioso.
Certamente, o control do Estado sobre a igrexa é limitado, porque unha
reforma constitucional ou a denuncia dos acordos coa Santa Sé de 1979 serían
demasiado onerosas para calquera goberno que as intentase levar a cabo.
Porén, a institucionalización da corporación católica, é dicir, a asunción de
potestades delegadas do Estado, forza a igrexa a actuar en beneficio do
sistema no seu conxunto. Deste xeito, a corporación experimenta unha
desprivatización funcional e unha perda de autonomía: o Estado sométea a una
fiscalización permanente, o que a obriga a medir en todo momento as
consecuencias derivadas das súas demandas e do seu comportamento. O
mantemento deste statu quo explícase polo interese que comparten o Estado e
mais a corporación católica en que a súa relación de dependencia mutua siga a
resultar beneficiosa para ambas partes. Porén, a rixidez institucional -
constitucional e concordataria– deste arranxo evoca as estruturas históricas
dos réximes corporativistas e fundamenta a sospeita de que poderíamos estar
ante un caso de corporatismo cerrado, cuxa compatibilidade coa democracia
liberal é máis que discutíbel.
Cremos que o modelo español de relacións entre o Estado e a igrexa católica
(e, por extensión, coas demais confesións) debe ser sometido a unha profunda
revisión, porque é contrario á concepción laica das relacións Estado-relixións.
O que cualificamos de corporatización da función pública relixiosa (a) perpetúa
697