O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

A vía española ou a incerta revolución legal das elites 276
Entre a reforma pactada e a ruptura pactada: a transición negociada
A morte de Franco provocou incerteza 277 na cidadanía e mais unha
inestabilidade política posterior. A transición española viviuse como un proceso
precario que requiriu constantemente unha acción política innovadora. 278 En
efecto, e segundo Linz (1992, 449-450 e 456), os obxectivos da transición
estiveron expostos a non poucos perigos –a semana negra de 1977, a
instauración e a lexitimación da monarquía, a posta en marcha do Estado das
autonomías, a crise económica e mais o terrorismo de ETA–, polo que
los participantes en un proceso de transición tienen interés en crear un mínimo de
predictibilidad. Por eso las negociaciones sobre la ley electoral, sobre las libertades, el
acceso a los medios, etc. ocupan un lugar central. En el caso de que no haya una
restauración de unas instituciones democráticas preexistentes, el establecimiento de
unas instituciones provisionales que puedan servir a la democratización es
fundamental. En el caso español la Ley para la Reforma Política y los distintos
acuerdos más o menos tácitos, más o menos explícitos de la primavera de 1977
redujeron esa incertidumbre.
O que converteu o caso español en historicamente peculiar e novidoso
foi a reforma radical do Estado autoritario pola vía da ficción xurídico-
constitucional, na medida en que (a) non podía haber ruptura coa legalidade
estabelecida, nin sequera un goberno provisional de transición entre os dous
réximes, (b) se asegurou a continuidade da xefatura do Estado entre os
réximes (non se puido cuestionar a monarquía como forma do Estado), e (c) as
forzas armadas tiveron que se converter en garantes do novo réxime
democrático. 279 A transición española foi modélica en canto ao seu baixo custo
social, pero, por mor do seu método de negociacións temerosas, produciu unha
democracia mediocre e de pouca calidade. No caso español tiveron un
importante peso as condicións obxectivas, é dicir, as transformacións
económicas, sociais e culturais. Quedaban así delimitadas as opcións
dispoñíbeis para os actores sociais. 280
185