O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

O sistema educativo
A Giner e os seus coautores 667 non se lles escapa que os réximes despóticos
acoden ao sistema educativo para abordaren a tarefa da reprodución do
sistema de dominación de clase mediante o fomento da educación en todos os
niveis, que (a) debe crear unhas elites técnicas e uns cadros medios que
fornezan os recambios para as clases de servizo, e (b) é un requisito do
crecemento económico no sistema capitalista mundial. O réxime despótico
franquista enfrontouse a este desafío mediante (a) o reforzamento das moi
prestixiosas e elitistas escolas de enxeñaría, (b) un sistema universitario
cerrado e (c) a creación dunha serie de escolas técnicas para xestores, abertas
aos fillos das clases medias baixas e tamén, pero máis limitadamente, aos dos
traballadores especializados.
En España, a mediados dos anos sesenta do século XX, coa idea da
importancia do crecemento económico e dos cambios estruturais xa instalada
na sociedade, o Goberno recorreu á fórmula do desenvolvemento sen
democratización, cuxos representantes por excelencia eran os tecnócratas
opusdeístas que, a cambio de poder político, ofrecían unha combinación (que
axiña revelaría o seu carácter contraditorio) de crecemento económico,
“apoliticismo” e mantemento da orde social. En 1973, nun Estado que
controlaba estreitamente o sistema educativo, a cuarta parte do alumnado de
ensino secundario estaba matriculado en centros católicos. 668 O ensino era,
xunto coa familia, o instrumento de socialización máis eficaz, capaz de inducir a
miúdo actitudes políticas irreversíbeis. 669 Paradoxalmente, foron os acordos de
1979 os que lle permitiron á igrexa católica ampliar aínda máis o campo de
acción das súas institucións educativas: a universidade católica creceu sobre
todo coa democracia. 670
As institucións de control económico
A dominación de clase do réxime despótico franquista plasmouse con especial
claridade nas institucións económico-financeiras postas en pé para apoiar os
405