O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

condicións obxectivas para a implementación dun poderoso movemento
opositor baseado sobre a identidade católica, que cristalizaría na CEDA, e (e)
puxo nas mans dos grupos antirrepublicanos máis radicalizados –apoiados por
unha igrexa católica que desenvolvera un discurso agresivo e conminatorio– un
valioso recurso ideolóxico, moral e propagandístico para a unidade e para a
persecución dos seus intereses. De todos os xeitos, moitas das políticas
públicas –como a relativa ao autofinanciamento da igrexa, á prohibición do
ensino relixioso na escola, ao matrimonio civil e ao divorcio, á liberdade de
cultos, aos cemiterios, etc.– implementadas daquela avant la lettre serían hoxe
perfectamente aceptábeis, mesmo desde a perspectiva da igrexa católica
posconciliar. 705
Malia que, como recorda Callahan (2000, 234), a igrexa católica non foi
reducida á impotencia e seguiu “siendo una institución formidable”, é lexítimo
preguntarse, con García de Andoin (2006b), se a intransixente política relixiosa
republicana non foi máis alá dun proceso laicista de separación entre o Estado
e a igrexa católica. É discutíbel que as Cortes republicanas, lexitimamente
empeñadas en acabar cos privilexios dunha igrexa que percibían como un
obstáculo para a modernización de España, acabasen lexislando de acordo
coas ideas maioritarias na cidadanía en materia relixiosa. 706 De feito, non se
procurou unha solución de conciliación, senón a exclusión do catolicismo do
sistema, o que uniu os sectores antirrepublicanos e dividiu os republicanos. A
estratexia lexislativa republicana “resultó contraproducente porque ofreció una
justificación fácil para una serie de ataques teóricos y conspiraciones”; de feito,
“logró algo que no habían conseguido las generaciones anteriores, a saber:
movilizar a los católicos españoles” (Callahan, 2000, 241 e 243) 707 . É
significativo que, fóra do ámbito subestatal (onde destacaba o PNV), nunca
existise un partido político católico comprometido coa República (Lannon, 1990,
230-232). En realidade, e como apuntan Giner e Sarasa Urdiola (1993, 52-53),
a relixión e a igrexa católicas ocupaban, nos campos social e cultural de
España, unha posición central da que os dirixentes republicanos nunca foron
plenamente conscientes. 708 Neste sentido, Suárez Pertierra (2001, 61) apunta:
La situación española era muy particular en relación con otros países. La Iglesia venía
actuando como legitimadora del poder, y no sólo de la dictadura inmediatamente
432