O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

político que máis contribuíu á crise final do réxime franquista. En efecto, a partir
de 1965, e no prazo dun lustro, a igrexa católica foi quen de reinventar a
tradición nacionalcatólica dando un xiro político que a conduciu, mediante unha
actuación oportuna, decidida, sistemática, gradual e cautelosa, a deslexitimar o
réxime despótico español e, simultaneamente, a lexitimar o novo campo
político democrático, no que procurou asegurarse unha posición central. Roma
impulsou esta operación a través dunha estratexia destinada a despexar
calquera interferencia na negociación coas elites políticas. Tratábase de
neutralizar os elementos máis refractarios ás directrices vaticanas no seo da
xerarquía eclesiástica española ao tempo que se canalizaba a presión das
bases corporativas máis críticas. Esta estratexia tiña tres elementos esenciais.
En primeiro lugar, e mentres non se asinou o acordo de 1976, era
preciso controlar a renovación da xerarquía católica evitando o concurso do
xefe do Estado. Así que se nomearon bispos auxiliares e administradores
apostólicos –ningún dos cales estaba suxeito ao trámite de presentación– de
tendencia reformista e comprometidos co obxectivo estratéxico de separar a
igrexa do Estado franquista. Roma impúxose así a pesar das resistencias
intracorporativas e da inseguridade que sentían os prelados españois, forzados
a renunciar aos recursos políticos dos que dispuñan co propósito de adquirir
novos recursos nun futuro campo político pluralista corporatizado. Un output
conciliar como a Conferencia Episcopal Española, constituída en 1966, resultou
ser un recurso ideolóxico e estrutural ideal para reforzar os efectos da
renovación da xerarquía corporativa de cara á implementación das
determinacións conciliares, cohesionar o corpo episcopal, unificar a súa liña de
actuación e crear unha personalidade colectiva capaz de aparecer en público
unida e homoxénea. Mentres tanto, e xa desde antes do concilio, o clero máis
novo e as bases católicas máis progresistas e contestatarias realizaban unha
importante achega ao labor de oposición dos partidos políticos de esquerda e
dos sindicatos clandestinos. A oposición católica apelaba ao legado conciliar
non só para cuestionar a lexitimidade do réxime ditatorial, senón tamén o
tradicionalismo relixioso da xerarquía eclesiástica. A presión das bases sobre
unhas elites corporativas cuxa actuación política consideraban demasiado
692