O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

Consejo de Estado, ao Consejo del Reino e ao Consejo de Regencia, a
censura e o control relixioso nas cadeas e no sindicato único. 749
A etapa de pugna, entre 1953 e 1962, abranguería a segunda parte da
etapa de cristalización institucional e mais a primeira parte da etapa de
evolución institucional do modelo de Morodo. A nós parécenos máis coherente
prolongar esta etapa até o ano 1965, cando finalizou o Concilio Vaticano II e a
xerarquía católica española se viu na obriga de pór en práctica o programa
conciliar. Esta etapa está marcada por dous acontecementos chave: o
asinamento do concordato de 1953 entre o Estado español e a Santa Sé e o
Concilio Vaticano II. (a) O concordato de 1953 significou o recoñecemento
solemne do réxime franquista por parte do Vaticano 750 , e, polo tanto, un paso
cara ao recoñecemento internacional. 751 A cambio, a igrexa católica consolidou
as posicións de dominación nos campos institucional, ideolóxico e educativo 752 ,
o que lle permitiu –como consecuencia do status do catolicismo como relixión
oficial– facer proselitismo da súa ideoloxía. Como poñen de relevo numerosos
autores, 753 o concordato de 1953 deu lugar a unha unión entre o Estado e a
igrexa católica que sobre todo os responsábeis políticos e os especialistas en
dereito canónico consideraron perfecta e modélica, pero que, en realidade,
resultaba anacrónico no contexto europeo. O privilexio de presentación de
bispos seguiu a ser o que se negociara no convenio de 1941. 754 (b) As
esixencias do Concilio Vaticano II desencadearon a crise do catolicismo
español, que entrou nun proceso de distanciamento do sistema político que se
foi agudizando progresivamente. Á vez, a igrexa católica seguía a amparar
ideoloxicamente a ditadura, que correspondía a aquela actitude cunha axuda
financeira moi xenerosa. A posición de forza dentro da relación clientelar entre
o réxime franquista e a igrexa católica pasou, con frecuencia, a corresponderlle
ao Estado: a igrexa católica demandaba e o réxime concedía axuda e
protección.
Finalmente, entre 1962 e 1971 (ou, mellor, entre 1965 e 1971),
desenvolveuse a etapa de oposición e ruptura, que no modelo de Morodo se
correspondería coa segunda parte da etapa de evolución institucional. O
intento da igrexa católica de librarse das imposicións do sistema político
provocou o progresivo deterioro das relacións de poder e das formas
443