O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

procedemental, da desorde ou da subversión). 226 (d) A implicación da
oposición: Durante a reforma, a oposición democrática, esencial para o
proceso, é consultada polos reformistas, que conseguen chegar, cos seus
líderes moderados, a pactos explícitos (como os da Moncloa de 1977 en
España) ou tácitos (como aquel ao que chegaron co Partido Comunista de
España, que, consciente da súa debilidade, abandonou o camiño do rupturismo
radical e adoptou a vía da ruptura pactada).
Os procesos de democratización dos réximes autoritarios personalistas
só poden ter lugar mediante métodos democráticos, é dicir, a través de pactos
entre as elites políticas e sociais –do goberno e da oposición– interesadas na
instauración da democracia. Así, os elementos que marcan a tendencia na
terceira vaga de democratizacións son o compromiso, as eleccións e a non
violencia. Os pactos, por certo, vense facilitados polo segredo 227 . A negociación
secreta entre un número relativamente pequeno de líderes conduce máis
facilmente a un acordo, como demostra o caso do sucedido en España no
período constituínte. As elites implicadas nos pactos teñen que abandonar a
violencia ou as ideas revolucionarias, aceptar que só poden acadar o poder
mediante a celebración de eleccións –que fomentan a moderación política no
proceso de democratización, na medida en que desprazan cara ao centro tanto
os partidos do goberno como os da oposición– e desenvolver as súas políticas
mediante procedementos parlamentarios, e non poden cuestionar nin a
moderación da base social –que rexeita maioritariamente o réxime autoritario
tanto como a súa alternativa revolucionaria– nin as institucións políticas e
económicas existentes (como a propiedade privada e a economía de mercado,
a autonomía do exército ou os privilexios da igrexa católica). No caso español,
por exemplo, os comunistas abandonaron a súa convicción republicana e
asumiron os privilexios da igrexa católica para seren aceptados polo exército.
Evidentemente, mentres o consenso entre os líderes conduce á moderación e
á desradicalización, as bases partidarias séntense traizoadas. 228
Nestas circunstancias non sorprende que as democratizacións da
terceira vaga amosen uns resultados tan positivos en termos de cambio político
e que o nivel de violencia sexa tan baixo. En efecto, a maioría destes procesos
son relativamente pacíficos e teñen, en todo caso, un custo en vidas humanas
152