O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

mesma, non era quen de solucionar estes problemas produciu o fenómeno do
desencanto, é dicir, de desagrado e de desilusión verbo do funcionamento do
goberno. En España, o desencanto conduciu ao afundimento da Unión de
Centro Democrático (UCD) e ao seu desprazamento por parte do PSOE, que,
de acordo coa principal corrente de opinión, adoptou políticas financeiras e
económicas moi conservadoras e ortodoxas.
A incapacidade dos novos réximes democráticos para resolver serios e
antigos problemas contextuais non significa necesariamente o seu fracaso
como sistema, xa que a súa lexitimidade –ao contrario do que sucede coa
lexitimidade dos réximes autoritarios– só se basea parcialmente sobre o
rendemento. Neste sentido, polo tanto, os elementos decisivos nun réxime
democrático son (a) que as principais elites políticas –dirixentes políticos,
militares, empresarios– acorden liñas de actuación a longo prazo que
preserven a democracia por riba de intereses inmediatos; e (b) que a cidadanía
distinga entre o apoio á democracia como réxime e o apoio ao goberno: en
España, a cidadanía cría maioritariamente que a democracia era o mellor
sistema político, por riba da incapacidade dos gobernos para resolver os
graves problemas contextuais. En definitiva, a democracia consolídase cando a
cidadanía aprende que é a solución ao problema da tiranía, pero non
necesariamente a todo o demais. 239
A importancia das condicións estruturais e dos actores políticos
Przeworski (1994, 80-81) sinala que, no mellor dos casos, os factores
obxectivos constitúen un límite a aquilo que é posíbel acadar nun momento
histório determinado, pero non son determinantes para o desenlace destas
situacións. Na mesma liña, Huntington ([1991], 105-106) observa que as
condicións sociais, económicas e externas favorábeis son necesarias pero
nunca suficientes para producir unha democracia. Os que crean unha
democracia son os seus causantes, non as causas. Os políticos, cuxas
motivacións non sempre están claras, teñen que querer, en todo caso, que
haxa unha democracia, e teñen que contar cunhas condicións favorábeis. Así
160