O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

As institucións de neutralización ideolóxica: a cultura de masas
Giner e Sevilla-Guzmán 663 describen as institucións de neutralización
ideolóxica como aquelas que, normalmente pertencentes aos campos
educativo e recreativo, foron creadas polo réxime para as classes
dangereuses, é dicir, para os sectores sociais alleos ás clases de servizo e,
polo tanto, infieis. Controlaban os medios informativos e manipulaban a opinión
pública a través de espectáculos e conmemoracións dirixidos a focalizar neles
a atención destes sectores. O obxectivo das institucións de neutralización
ideolóxica era conseguir un uso menos intenso da represión policial mediante a
indución da apatía política e da aceptación pasiva do réxime. Destas
institucións formaban parte Educación y Descanso; algúns elementos alleos
per se a calquera actividade política a prol do sistema, como o fútbol, os touros
e as celebridades –como Raphael ou Lola Flores–, instrumentalizados a través
dos medios de comunicación; a censura; o control dos medios de
comunicación; etc.
Nesta mesma liña, Fusi Aizpurua (2000, 185-192 e 219) tamén se refire
ao fútbol, aos touros, á literatura de quiosco, ao cine e á radio como fenómenos
pertencentes á subcultura de consumo de masas, que carecía de
“preocupaciones políticas e intelectuales” pero gozaba dunha “gran popularidad
y difusión pública”, de maneira que “favorecía, vía el entretenimiento y la
evasión, la integración social y la desmovilización del país, objetivos políticos –
mucho más que la nacionalización de las masas– del nuevo régimen”. En
realidade, tratábase de inducir unha especie de Gleichschaltung do gusto, da
sensibilidade e das afeccións populares, ao tempo que se invisibilizaban os
problemas reais e as propostas provenientes da oposición cultural.
A cooptación política e mais a obediencia pasiva
Nos modernos réximes despóticos, o recrutamento para os empregos públicos,
máis que ideolóxico, é tendencialmente pragmático, como constatan os nosos
autores 664 . O que se lles esixe aos membros das clases de servizo é lealdade
403