12.04.2013 Views

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ciencia política, historia o psicología social”. E tamén Pérez Varela (2004, 9) subliña que o<br />

capital ao redor do cal xiran as relacións do campo pode ser “político, científico, económico,<br />

académico, artístico, literario, filosófico, ...”.<br />

32 Bourdieu, 1997, 13-14.<br />

33 Bourdieu (1997, 13, e 2001, 36) prefire empregar o termo internalismo. O que empregamos<br />

nós xa aparece en Mannheim (1997 4 , 50, nota 1) cando observa que a interpretación<br />

inmanente é a que se basea unicamente sobre aquilo que realmente se di, mentres que a<br />

interpretación transcendente sería a que implica unha análise <strong>da</strong> situación vital do suxeito.<br />

Mannheim (1990, esp. 13-14 e 31-32) engade que o intento de transcender a inmanencia<br />

teórica ten a súa orixe na loita de clases. Na socioloxía do coñecemento, a opción filosóficosistemática<br />

do apriorismo formal –é dicir, a filosofía <strong>da</strong> validez formal ou neokantismo– estu<strong>da</strong><br />

o pensamento inmanentemente, é dicir, desde dentro, desde o propio pensamento, até o punto<br />

de que as esferas valorativas –incluí<strong>da</strong> a esfera teórica– son hipostasia<strong>da</strong>s como<br />

supratemporais.<br />

A inmanencia correspóndese cos factores internos ou coa racionali<strong>da</strong>de cognitiva que<br />

aparecen, como veremos no capítulo 2, no estudo que Estany Profitós (1990) lles dedica a<br />

Kuhn, Lakatos e Lau<strong>da</strong>n. A este respecto, Estany Profitós (1990, 160-161 e 188) observa:<br />

Cuando los filósofos se refieren a los elementos irracionales del proceso científico, lo hacen<br />

señalando la influencia de factores psicológicos, económicos, religiosos y políticos en sus decisiones sobre<br />

teorías científicas. Sin embargo, las motivaciones psicológicas y sociales en sí mismas no nos dicen na<strong>da</strong><br />

acerca de la racionali<strong>da</strong>d o irracionali<strong>da</strong>d de la actuación de los científicos en cuestión. Los fines por los que<br />

un científico puede actuar pueden ser mútliples. Los científicos actúan, no solamente en el pasado sino en el<br />

presente y en el futuro, movidos por fines cognitivos pero también por lo que Lakatos llama factores externos<br />

y, en función de los fines marcados, siguen una u otra estrategia. Por tanto, la actuación del científico no es<br />

irracional por el hecho de que escoja la teoría que más beneficios económicos le reporte, ya que la actuación<br />

puede ser perfectamente racional si el fin que persigue es lucrativo. La racionali<strong>da</strong>d de la actuación del<br />

científico no depende de la influencia de factores externos en la decisión; para tachar de irracional la<br />

conducta, antes cita<strong>da</strong>, de un científico necesitamos suponer una máxima que nos diga que «los científicos<br />

sólo deben actuar por fines estrictamente cognitivos» [...].<br />

[...]<br />

[...] En general, si los fines que guían la investigación científica no son estrictamente cognitivos, al<br />

juzgar o valorar la producción teórica desde unos parámetros metateóricos encontraremos que la obra teórica<br />

tiene menos aciertos que si los fines hubieran sido estrictamente cognitivos. Sin embargo, como el poder<br />

explicativo de una teoría, el grado de consistencia o la aplicación de modelos teóricos no pueden medirse por<br />

un algoritmo, sólo podemos afirmar que los fines cognitivos son necesarios para la actuación dentro del<br />

campo de aciertos posibles, pero no son suficientes para producir teorías consistentes, con alto grado de<br />

poder explicativo o con un campo de aplicación extenso.<br />

34 Sobre o imperativo do desinterese no campo científico, v. Bourdieu, 1997, 24-25, e 2001, 94-<br />

97.<br />

35 Bourdieu, 1984, 44-45.<br />

36 Sobre o científico actual como suxeito dixital sobreinformado, hipercomunicado, normalizado<br />

e desindividualizado, v. Bouza, 2003.<br />

37 Como veremos no capítulo 2, esta idea xa está presente en Fleck (1980, 85-86).<br />

38 Bourdieu, 2001, 84-85, 99, 125 e 147.<br />

39 Para Mannheim (1990, 88-93), o interese denota a determinación funcional dos contidos<br />

espirituais por parte do seu portador social: certas ideas poden ser sosti<strong>da</strong>s ou propicia<strong>da</strong>s por<br />

certos estratos sociais, debido a que con elas se encobren ou se propagan certos intereses<br />

sociais dos seus portadores. Porén, é preciso superar unha concepción demasiado restrinxi<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong> relación de funcionali<strong>da</strong>de, que a equipara cun simple condicionamento por intereses. O<br />

interese inmediato pode producirse verbo dun sistema económico ou verbo de certas ideas<br />

políticas, pero verbo dun estilo de pensamento o que se dá é un compromiso mediato, un<br />

compromiso cunha determina<strong>da</strong> concepción do mundo. A absolutización <strong>da</strong> idea de interese só<br />

pode conducir á redución de to<strong>da</strong> a socioloxía –que debe estu<strong>da</strong>r a persoa dun xeito global– á<br />

condición de homo oeconomicus. Polo tanto, non se poden vincular inmediatamente un estilo<br />

de pensamento, unha obra de arte, etc., a un suxeito social mediante a categoría relacional do<br />

interese. O que si se pode facer é revelar que un determinado estilo artístico, un determinado<br />

estilo de pensamento, unha determina<strong>da</strong> posición espiritual están arraigados no sistema dunha<br />

concepción do mundo que pode presentarse en correspondencia cun determinado sistema<br />

económico e de dominación, para finalmente preguntarse que capas sociais están interesa<strong>da</strong>s<br />

no cambio ou no mantemento dese sistema económico e social e están simultaneamente<br />

comprometi<strong>da</strong>s coa súa correspondente imaxe do mundo.<br />

761

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!