O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

took place largely for endogenous reasons due to internal moral and cultural changes,
connected with the interpretation of the christian message, but there were also
exogenous factors. The church had to adapt itself to a changing social milieu which was
modernizing its customs and expectations for a comfortable and better life, encouraged
by the example of Western Europe and by the possibilities opened up by economic
growth. All this, in turn, combined with a generational crisis within the clerical
establishment itself.
En realidade, e en contra do que opinan algúns autores, 942 o concilio,
segundo Puente Ojea (1995 2 , 344), levou a cabo unha revisión en moitos
aspectos bastante máis retórica que real, xa que ningún dos documentos
promulgados cuestiona en esencia a dogmática e o ordenamento xerárquico
eclesiástico. Pero, con todo, e no que aquí nos interesa, hai dúas constatacións
que nos parecen fóra de toda dúbida: (a) a non celebración do concilio sería
unha verdadeira catástrofe para a igrexa católica, como afirmou no seu día o
cardeal König, 943 e (b), a partir de 1965, a igrexa católica puxo en marcha en
España unha dinámica política moi oportuna –e non simplemente posibilista,
como sostén Linz (1993, 23)– que a conduciu axiña a distanciarse dun réxime
despótico que non semellaba estar en condicións de sobrevivirlles aos desafíos
dos novos tempos. De feito, e como afirma Moreno María ([1996], 142),
se pueden diferenciar claramente dos momentos diferentes y radicalmente opuestos en
estas relaciones entre la Iglesia y el régimen franquista. El eje o punto de inflexión entre
ambos períodos se situaría en el Concilio Vaticano II (1966 [sic]). El primer período
sería desde la formación del Gobierno de Burgos hasta 1966, legitimando el régimen, y
el segundo período abarcaría desde el Concilio hasta la muerte de Franco en 1975,
período en el cual se produce un proceso gradual de alejamiento del régimen y
posteriormente de oposición a él.
549