O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

Unha ditadura fascistizada
Xa no capítulo 4 tivemos a ocasión de ver como varios autores, desde
posicións críticas, cuestionan o formalismo funcionalista do modelo canónico
do franquismo como réxime autoritario, dado o seu carácter ahistórico e a súa
indiferenza verbo dos intereses de clase excluídos do pluralismo limitado. A
negación do carácter totalitario do réxime ditatorial franquista –que se retrata
como un réxime non fascista, senón autoritario e preocupado pola orde e pola
estabilidade pero, polo demais, paternalista, afábel e tolerante– conduce á
invención dun modelo no que a ideoloxía apenas incide nas actividades
humanas e no que a ditadura non aspira a controlar completamente a
sociedade. Este modelo canónico, obviamente, serviulles aos sectores
aperturistas do réxime despótico 601 como bagaxe ideolóxica na súa procura
dunha solución continuísta á crise do franquismo. 602
No mesmo capítulo 4 expuxemos como Saz Campos, en desacordo cos
modelos canónicos e cos marxistas, recorre ao trazo da fascistización como
expediente para atopar unha terceira vía de aproximación ao estudo das
ditaduras europeas do século XX como a franquista. En efecto, Saz Campos 603
apunta a existencia de dúas vías de achegamento ao estudo destes réximes:
aquela que se plasma precisamente na tipoloxía canónica e aquela que
procura descubrir a función social das ditaduras. Porén, ambas aproximacións
carecen do elemento que permite captar a especificidade da ditadura
franquista: a fascistización, que é
ese proceso que conduce a determinados sectores de la derecha clásica –sea esta
reaccionaria, conservadora, radical e incluso liberal– que ante el desafío de la
democracia –sociedad de masas, sería su acepción neutra, aunque no neutral– adopta
una serie de elementos cuya novedad y funcionalidad es claramente imputable al
fascismo, hasta el punto de que la resultante no será ya ni el fascismo en sentido
estricto ni tampoco una derecha exactamente igual a cuanto lo era antes de su
confrontación –dialéctica, diríamos– con el propio fascismo. (Saz Campos, 2004, 86.)
Polo tanto, o que caracteriza en esencia un réxime fascistizado é a súa
ambivalencia: é quen de combinar a rixidez fascista coa flexibilidade dos
réximes non fascistas. 604 Esta característica explica a capacidade de
372