12.04.2013 Views

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

constitucional para ser menciona<strong>da</strong> na lei fun<strong>da</strong>mental: “¿Ver<strong>da</strong>deramente se nos quiere hacer<br />

creer que la Iglesia (o quizá sería mejor decir la Iglesia española), no estaba de acuerdo –como<br />

se dijo durante los debates hasta la sacie<strong>da</strong>d– con ser menciona<strong>da</strong> en la Constitución,<br />

siguiendo la doctrina del Concilio Vaticano II? Si no hubiese querido ser cita<strong>da</strong> por su propio<br />

nombre, sencillamente no lo habría sido”. Satorras Fioretti (2001, 80) engade que a mención <strong>da</strong><br />

igrexa católica na Constitución non é só un grave erro xurídico, senón que demostra “la<br />

permeabili<strong>da</strong>d de nuestro legislador constitucional a los poderes fácticos del momento”.<br />

1090<br />

Verbo <strong>da</strong> cuestión educativa, Jubany (en Méri<strong>da</strong>, 1982, 131-132) expresa a postura <strong>da</strong><br />

corporación católica dun xeito moi claro: “El <strong>Estado</strong> no es el dueño de los hijos, sino que<br />

pertenece a los padres el cui<strong>da</strong>do de los hijos. La Iglesia [...] es una enti<strong>da</strong>d pública que quiere<br />

ayu<strong>da</strong>r a los padres”. No mesmo sentido, Delicado Baeza (en Méri<strong>da</strong>, 1982, 190-192) defende<br />

a “confesionali<strong>da</strong>d educativa”, xa que o <strong>Estado</strong> “no puede imponer contenidos educativos que<br />

se opongan a la conciencia de los educandos o a la de los padres”.<br />

1091<br />

Segundo Gunther e Blough (1980, 74-75), o PSOE elaborara “un programa de educación<br />

claramente anticlerical en su Congreso de 1976” que implicaba “la progresiva desaparición de<br />

la enseñanza priva<strong>da</strong>” e mais <strong>da</strong> materia de relixión dos plans de estudos. Peces-Barba<br />

Martínez (1988, 57-58) critica o modelo defendido pola dereita, xa que era “una combinación<br />

curiosa de «laissez faire» y de proteccionismo. Querían tener libertad absoluta y además ser<br />

subvencionados”. O relator constitucional do PSOE abandonou tacticamente o relatorio cando<br />

constatou que a UCD e a AP empezaban a actuar de común acordo; escenificou o abandono<br />

precisamente co gallo do debate do artigo sobre a educación (Peces-Barba Martínez, 1988,<br />

123-133).<br />

1092<br />

V. García Santesmases, 2003, 230-234, Gunther e Blough, 1980, 77-78, e Souto Paz,<br />

1999, 451-452.<br />

1093<br />

Concretamente, e segundo Landete Casas (2006, 322), “la derogación legítima podrá<br />

producirse: a) por mutuo disenso; b) por las causas previstas en el mismo Acuerdo; c) por la<br />

violación o conculcación del mismo; d) por el cambio radical de la socie<strong>da</strong>d con la que se<br />

estipuló el Acuerdo (cláusula rebus sic stantitus)”.<br />

1094<br />

Non é este o lugar para facer unha análise do conxunto <strong>da</strong>s disposicións legais sobre a<br />

materia relixiosa, entre as que destaca a Lei orgánica 7/1980, do 5 de xullo, de liber<strong>da</strong>de<br />

relixiosa, que, segundo Gómez Movellán (1999, 41), “está pensa<strong>da</strong> sobre todo para las<br />

religiones no católicas aunque indu<strong>da</strong>blemente enuncia principios o, mejor dicho, derechos de<br />

las religiones, que la Iglesia católica estaba muy interesa<strong>da</strong> en que se introdujeran: derecho a<br />

la creación de centros docentes, derecho a la enseñanza religiosa en el sistema público<br />

educativo, derecho a la asistencia religiosa en hospitales, cárceles y ejército y obligaciones<br />

estatales respecto a estos derechos de las religiones”. Sobre esta lei orgánica, v. Contreras<br />

Mazarío e Celador Angón, 2005, 20-26 e 57-58. Os autores entenden que a discriminación<br />

entre crenzas relixiosas e non relixiosas que introduce a lei non está xustifica<strong>da</strong>. V. tamén<br />

Corral Salvador, 2007, 367-382.<br />

1095<br />

Satorras Fioretti (2001, 65) repara na deficiencia técnica desta re<strong>da</strong>cción: “En principio,<br />

carece de sentido que la esencia de un precepto de la Constitución del <strong>Estado</strong> sea el carácter<br />

de las confesiones religiosas”. O que debería facer a lei fun<strong>da</strong>mental é proclamar a non<br />

confesionali<strong>da</strong>de do <strong>Estado</strong>.<br />

1096<br />

Calleja Sáenz de Navarrete, 1988, 296-300 e 318-319.<br />

1097<br />

Debemos puntualizar que nós non consideramos correcta a connotación negativa do<br />

concepto de laicismo: un <strong>Estado</strong> laicista non é antirrelixioso, senón que persegue activamente<br />

a eliminación de calquera privilexio <strong>da</strong> relixión ou do humanismo ateo na esfera pública.<br />

1098<br />

No mesmo sentido, v. Contreras Mazarío e Celador Angón, 2005, 7-11. O comportamento<br />

estatal ante as comuni<strong>da</strong>des relixiosas na Europa occidental é moi variado. Hanley e Loughlin<br />

(2002) distinguen tres grupos de <strong>Estado</strong>s europeos en función <strong>da</strong> variábel relixiosa: (a) os<br />

protestantes do norte de Europa (os escandinavos e mais Gran Bretaña), nos que as igrexas<br />

nacionais controla<strong>da</strong>s polo <strong>Estado</strong> tiveron un importante papel nos procesos de construción<br />

nacional; (b) os mixtos (os Países Baixos, Alemaña e Suíza), nos que dominan as igrexas<br />

protestantes; e (c) os católicos do sur (Francia e mais os países <strong>da</strong> beira norte do<br />

Mediterráneo) e <strong>da</strong> periferia (Irlan<strong>da</strong> e Polonia), onde se desenvolveron dous modelos<br />

diferentes. Mentres a Francia republicana procurou o afastamento <strong>da</strong> igrexa católica do<br />

dominio público, Italia, España, Portugal e Grecia concedéronlle un lugar privilexiado. Arzoz<br />

Santisteban (2004, 216) achega unha interesante reflexión a este respecto:<br />

875

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!