O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

Os prelados españois inauguraron a década dos anos setenta
atrincheirados aínda na estrutura institucional do réxime, pero xa asumiran
colectivamente as directrices políticas dimanadas do Concilio Vaticano II. 1044
Por unha banda, avogaban abertamente por un réxime liberal-democrático e
propiciaban unha caída suave da institucionalidade franquista. Por outra banda,
controlaban as bases máis contestatarias a través do diálogo e da negociación.
O mellor exemplo deste diálogo coa base clerical foi precisamente a asemblea
conxunta de bispos e sacerdotes de 1971, na que se chegou a uns acordos
que a propia xerarquía se encargararía de incumprir en parte 1045 –o que
provocou o seu “fracaso con sordina”, en expresión de Laboa Gallego (2006b,
120)–, polo que algunha valoración pode resultar hiperbólica, como cando
Pérez-Agote (2003, 229-230) fala dunha asemblea constituínte. Pero si é certo
que a asemblea, como tivemos ocasión de expor noutro lugar, 1046 reuníu avant
la lettre as características do que, pouco despois, se daría en chamar o
consenso. A negociación entre diferentes sectores (a xerarquía /as bases, os
reformistas e aperturistas / os opositores demócratas), cun deles en situación
de vantaxe (a xerarquía / os reformistas e aperturistas), facilitou e acelerou
unha adaptación sistémica (a recepción do Concilio Vaticano II / a instauración
do réxime democrático) na que, a cambio da promesa de inclusión dos
sectores aspirantes ao poder (os eclesiásticos progresistas / a oposición
democrática), se impuxo a imposibilidade de cuestionar os intereses estruturais
predominantes (da xerarquía católica / das elites franquistas).
A desactivación das bases corporativas
O terceiro piar da estratexia corporativa católica para o posfranquismo foi a
desactivación das bases corporativas opostas ao réxime despótico. Estas
bases ameazaban moi seriamente con escapar do control episcopal, polo que,
como oportunamente nos recorda Lannon (1990, 277-278), foi a xerarquía
eclesiástica –e non a dirección do réxime despótico– a que amosou a súa
hostilidade e “desmontó las ramas especializadas de Acción Católica hasta
dejarlas reducidas a la nada”. Tampouco debemos esquecer, con Laboa
592