O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

posibilidades de erosionar a xustificación do réxime non democrático, que
acaba percibíndose como innecesario e mesmo como contraproducente para a
saúde económica. Os custos da represión poden tamén aumentar nun contexto
de cambios sociais provocados polo crecemento económico sostido. Tamén o
modelo de Rustow (1970, 362) 220 das transicións cara á democracia “rejects
what are sometimes proposed as preconditions of democracy, e.g., high levels
of economic and social development [...]. Economic growth may be one of the
circumstances that produces the tensions essential to the preparatory of conflict
phase – but there are other circumstances that may also serve”.
En España, o crecemento económico experimentado desde os anos
sesenta do século XX aumentou a complexidade social. A clase obreira chegou
á transición política cun alto grao de organización. Algúns membros da elite do
réxime autoritario e da elite industrial pensaban que a súa sorte non tiña por
que cambiar nun contorno máis democrático. Para O’Donnell e Schmitter
([1986], 49), unha das condicións de viabilidade dun proceso de transición é
que un sector importante da burguesía valore o réxime autoritario como
prescindíbel. Isto vai suceder porque xa existen as bases para o
desenvolvemento capitalista ou porque o réxime se amosa incompetente para
acadar este obxectivo, e sempre que a oposición ao réxime se manteña dentro
duns límites. Porén, o empresariado non tivo un papel activo no proceso de
democratización español. Isto non significa que, como indican O’Donnell e
Schmitter ([1986], 39), non existise en España unha clase empresarial –
favorecida polo réxime autoritario– que fose apoiar a transición, sobre todo
tendo en conta que a transición –que dependía do suceso concreto da morte
de Franco– era un requisito para o ingreso na Comunidade Económica
Europea. E é que as vantaxes da clase empresarial foron evidentes na
transición política española, como observa sorprendido Przeworski (1994, 103)
cando subliña que os satisfeitos co réxime de Franco semellaban igualmente
satisfeitos no novo réxime democrático: nin as relacións económicas se viron
afectadas dun xeito apreciábel polo cambio de réxime político que traía consigo
o proceso de transición –como se deduce do feito de que a estrutura produtiva
ficou intacta (aínda que se mantivo un sector público de tamaño considerábel)–
nin se produciu unha redistribución do ingreso. 221 De aí que se poida formular a
147