O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

católica cultivaba fundamentalmente os seus lazos institucionais, mentres
descoidaba os que debería ter coas bases populares. O 29 de abril de 1931,
pouco despois da proclamación da República, naceu Acción Nacional co lema
relixión, familia, orde, traballo e propiedade.
Linz (1967 2 , 243-244) observa como, nos anos trinta, a maior parte dos
integrantes das clases medias conservadoras “but not fully reactionary”
apoiaban as forzas como Acción Nacional, Acción Popular e CEDA, que
estaban lideradas por José María Gil Robles e Ángel Herrera e sufrían os
ataques dos monárquicos, os republicanos e mais os fascistas:
The CEDA was too conservative to be a Christian Democratic party and too exclusively
concerned with the rights of the Church (much like the German Zentrum during the
Kulturkampf), despite its open attempts to link with the twentieth-century Demo-
Christian tradition [...]. Nor was it “clerical Fascism” in that it never made the decisive
move toward dictatorship and never openly substituted corporativism for
parliamentarism, even when the temptation was there [...].
Durante o bienio negro (entre o 16 de decembro de 1933 e o 15 de
decembro de 1935), a CEDA, que neste período tivo un papel de gran
relevancia política, recibiu as críticas da esquerda republicana e dos fascistas
polo seu carácter clerical, reaccionario e estéril. Para Linz (1967 2 , 247-248 e
262), a súa “slow and always reticent identification with the Republic (due to its
desire to hold the monarchical voters)”, así como a súa debilidade –debida á
falta dunha ideoloxía democratacristiá e dun movemento sindical e intelectual,
á incapacidade das súas bases agrarias para afrontar os novos problemas, ao
atractivo exercido polos novos movementos de masas de tipo autoritario e á
especificidade dos casos vasco e catalán–, estiveron na orixe da súa caída.
Por unha banda, a CEDA estaba imposibilitada para ser un partido de goberno
baixo a Constitución de 1931, mentres que, por outra banda, non se podía
conformar con permanecer na oposición dun xeito improdutivo, sen representar
axeitadamente os intereses económicos e os da igrexa católica. Isto explica
que a CEDA coñecese e apoiase a planificación do golpe de Estado do 18 de
xullo de 1936, aínda que non participase nela “very actively” 385 , e que as súas
bases fosen as que alimentasen “the apolitical [sic] military rebellion”. A CEDA
245