O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

Navarro tamén lle critica ao modelo de Malefakis a súa desatención á
proxección da imaxe de Franco, que se presentaba como un suxeito
“superhumano, excepcional, único, nombrado jefe del Estado por la gracia de
Dios” e ao que non se lle debían impor restricións de ningunha caste. Neste
sentido, o aparato propagandístico estatal –lémbrese o NO-DO–, moito máis
importante do que supón Malefakis, estaba enteiramente ao servizo da
glorificación do líder, articulábase sobre elementos tales como o nacionalismo
extremista, o racismo, o anticomunismo e o catolicismo antiliberal e reproducía
unha ideoloxía totalizante que abranguía o conxunto das dimensións da
personalidade e da sociedade, desde a sexualidade até a lingua. De feito, o
intervencionismo ideolóxico do réxime ditatorial español superou con moito o
do fascismo italiano ou o do nazismo. O réxime ditatorial español, que foi
propiamente un dos máis totalitarios da Europa occidental, fixouse como
obxectivo último da súa ideoloxía a creación dun novo tipo de persoa e de
sociedade absolutamente afastado dos valores da orde republicana que
simbolizaba a anti-España. Como parte do Estado, a igrexa católica compartía
este obxectivo de erradicación de calquera vestixio de laicidade 213 . A negación
da dimensión totalizante do réxime ditatorial español non se sostén fronte ao
peso da igrexa católica, que, de feito, foi o alicerce da reprodución da ideoloxía
totalizante e procurou influír en todos os ámbitos da actividade humana. En
canto á Falange, foi Franco quen liderou, instrumentalizou e transformou o
partido –para convertelo en Movimiento Nacional– e lle asignou un determinado
papel no Estado. 214
O modelo canónico asumido por Malefakis no tocante ao desinterese do
réxime ditatorial español por manter un alto nivel de mobilización política e por
marxinar e subordinar a igrexa católica e outros grupos sociais á nova orde
tamén é cuestionado por Navarro, para quen o réxime si procurou mobilizar
constantemente as clases medias e medias altas que constituían as súas
bases, ao tempo que desmobilizou as clases populares. Ademais –mediante o
control dos medios públicos de difusión e o nomeamento dos directores dos
diarios máis importantes–, o réxime intentou controlar toda a sociedade,
especialmente o ensino, os medios de información e de persuasión e mais as
137