O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

á ausencia de democracia, nos anos sesenta do século XX decidiu, por unha
banda, privar os réximes ditatoriais de lexitimade relixiosa, e, por outra,
proporcionarlles recursos aos movementos democráticos. Este cambio tivo
lugar en dous planos: (a) o Concilio Vaticano II xerou unha nova corrente
doutrinal que insistía na lexitimidade e na necesidade dos cambios sociais, na
importancia da colexialidade dos bispos, dos sacerdotes e dos laicos, na axuda
aos pobres, no carácter continxente das estruturas políticas e sociais e mais
nos dereitos individuais; e (b) apareceron novos movementos críticos na base
eclesiástica.
Aínda que a igrexa católica non experimentase cambios nin realizase
accións contra o autoritarismo, algunhas das transicións da terceira vaga se
producirían igualmente, e outras terían lugar máis tarde. Pero o certo é que,
tras o desenvolvemento económico, foi o catolicismo a segunda forza
persuasiva a prol da democratización nos anos setenta e oitenta do século XX.
O cuarto cambio son as novas políticas dos actores externos. Contra o
final dos anos sesenta do século XX, a Comunidade Europea amosábase
favorábel á súa ampliación, e, a comezos de 1974, as políticas dos Estados
Unidos orientáronse cara á promoción dos dereitos humanos e da democracia
noutros países. Finalmente, a finais dos oitenta produciuse un cambio notorio
da política soviética con Gorbachov.
Huntington mantén unha posición ambigua verbo do modelo canónico
analizado no capítulo 5. Por unha banda, afirma que os procesos de
democratización da terceira vaga foron, en si mesmos, esmagadoramente
autóctonos. Por outra banda, porén, constata que é posíbel que a
democratización dun país estivese influída, se cadra mesmo dun xeito
concluínte, polas accións de gobernos e de institucións alleos. De feito, os
axentes externos –o Vaticano, a Comunidade Europea, os Estados Unidos e
mais a Unión Soviética– tiveron un papel mesmamente decisivo na terceira
vaga de democratización, xa que Roma declarou ilexítimos os gobernos
autoritarios nos países católicos, Bruxelas achegou incentivos para a
democratización no sur e no leste de Europa, Washington impulsou a
democratización en Latinoamérica e en Asia e Moscova desmantelou o
principal obstáculo para a democratización na Europa oriental. En definitiva, a
174