O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

907 En termos relixiosos, a igrexa católica non pide perdón por esta implicación. Si concede,
como xa puidemos ver no capítulo 15, que “se vio arrastrada a la guerra civil”, entendida como
unha “trágica ruptura de la convivencia entre los españoles”, e pide “el perdón de Dios para
todos los que se vieron implicados en acciones que el Evangelio reprueba” (Conferencia
Episcopal Española, 1999, punto 14). O editorialista de El País comenta este posicionamento
corporativo indicando que “los obispos piden perdón no por lo que hizo la Iglesia, sino por lo
que hicieron otros en aquella cruel contienda” (País, 1999).
De feito, dentro da corporación católica hai voces cualificadas que abordan este asunto con
certa irritación. Así, Cárcel Ortí (2003, 313-318) cre que os historiadores e mais os medios de
comunicación amosan unha “increíble superficialidad” cando esixen “la petición de perdón que
deberían hacer los obispos españoles por una supuesta complicidad con el Régimen
franquista”. Porque, malia que “Franco salvó a la Iglesia de su destrucción”, a “gratitud de los
obispos a Franco no fue colaboracionismo”. En definitiva, a igrexa “no tiene que pedir perdón
porque Franco la salvó de la persecución, o por no haber apoyado a una república que trataba
de aniquilarla” (Cárcel Ortí, 2008, 451). (V. tamén Cárcel Ortí, 2008, 261-367 e 452.) De aí que
as palabras do prelado galego Araújo Iglesias (1993, 76) resulten heterodoxas:
A pesar do mal que o estaba pasando España, e máis en concreto os católicos, penso que non había razón
suficiente para ir a unha guerra. Penso, xa que logo, que é urxente que tódolos españois esquezamos
aquelas páxinas negras da nosa historia. E a Igrexa española, que tanto se volcou a prol das forzas de
Franco procure ser consciente das súas responsabilidades e pida perdón á sociedade española polo seu
pecado público, que non é o único, pero que o é. Todos puxémo-las nosas mans pecadoras sobre esta pel
de Iberia. ¡Perdóanos, Señor e dáno-la túa reconciliación! ¡Nunca máis guerras, nunca máis odios e
rencores!!!
O mesmo autor (Araújo Iglesias, 1993, 276) insiste: “Non se pode negar [...] que a Igrexa
española, na súa xeneralidade, se puxo pola parte de Franco. E isto non deixa de ser un
pecado do que ten que pedir perdón ós españois”.
908 Navarro (2006b) observa “no ha habido ningún documental televisivo (un cuarto de siglo
después de establecerse la democracia) que haya mostrado la participación de la Iglesia [...] en
la represión que tuvo lugar durante la dictadura”, o que demostraría o medo existente a ofender
as forzas conservadoras.
Capítulo 19
909 Non pretendemos cometer o erro –no que repara Urbina (1977, 53)– de reducir o Concilio
Vaticano II a unha resposta unicamente política ás circunstancias: “Según este tipo de
explicación, sería un cambio de estrategia política de la Iglesia que de su identificación con la
«extrema derecha» (antiguos grupos dominantes de base aristocrático-agraria, en España el
«nacional-catolicismo» y su contenido barroco, de base agraria...) va a un acercamiento al
«centro» (democracia cristiana, neo-capitalismo, etc.”. Polo tanto, somos conscientes de que
no Concilio Vaticano II pesaron moito elementos de tipo estritamente eclesial, aínda que
dubidamos de que eses elementos fosen, como semella soster Urbina, os máis relevantes. En
todo caso, aquí non nos corresponde analizalos.
910 A versión galega das citas da encíclica Quanta cura e do Syllabus é nosa.
911 En realidade, na encíclica Quanta cura e mais no Syllabus plasmouse a reacción de Pío IX
fronte á negación –produto da modernidade– da lexitimidade do poder estatal do papa no
contexto da construción nacional italiana. V. Montero García, 2007b, 104, e Puente Egido,
1965, 13-29.
912 Segundo unha concepción “primitiva y evangélica” na que “la Iglesia no se identifica nunca
con el mundo, aunque ésta esté y actúe en el mundo” (González Ruiz, 1985, 48).
913 Para Wallerstein (2003, 305-308, 314 e 318), a contracultura –que atinxía o ámbito dos
costumes persoais: a liberdade sexual, o aspecto físico, as drogas, a música, etc.– non formou
parte dos elementos nucleares do sesenta e oito. De feito, os movementos de 1968 foron moi
diversos pero coincidiron todos na necesidade de fundar unha nova esquerda a partir do
rexeitamento dunha vella esquerda supostamente antisistémica que producira unha desilusión
xeneralizada porque, en realidade, non cuestionaba o statu quo liberal. A persistencia do
sistema capitalista, da polarización norte-sur e das nomenclaturas demandaba unha revolución
da xeocultura, unha transformación radical do mundo baseada sobre a fin da crenza no
liberalismo. Sobre os movementos de 1968 –unha revolución cultural de escala planetaria– na
obra de Wallerstein, v. Aguirre Rojas, 2003b, 66-72.
853