O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

Carrero Blanco, quen, a partir de outubro de 1969, actuou como efectivo presidente do
Goberno, aínda que o seu cargo, desde 1967, era o de vicepresidente do Consello de
Ministros. Con outras palabras: a presidencia do Goberno mantívose unida á xefatura do
Estado até xuño de 1973, cando Franco separou ambas institucións para nomear presidente do
Goberno a Carrero Blanco. V. Carr e Fusi Aizpurua, 1979, 247, Preston, 1986, 71-72, e Varela
Suanzes-Carpegna, 2006, 43-44.
Capítulo 16
756 2
Farémolo como unha síntese de Puente Ojea, 1994b, 1995 , 328-392, 1997, 268-356, 371-
377 e 399-415, 2005 e 2007b, 374-417, que consideramos os textos chave nesta cuestión. Para
non sobrecargar a lectura imos omitir calquera remisión ás páxinas concretas dos textos orixinais
(a miúdo reproducidos literalmente, unha vez traducidos ao galego). Puente Ojea, 2005, aparece
no anexo.
757
Esta tese é compartida por Pollack (1987, 37 e 43), que tamén cre que o concordato lle
concedeu “important areas of state sovereignty to the Catholic Church”, sobre todo nos ámbitos
educativo e mediático (mediante a censura).
758 2
Martín de Pozuelos (2007 , 228) observa que, a finais de 1959, o único problema que
semellaba haber entre os EUA e o réxime despótico español era, segundo Dwight D.
Eisenhower, a dificultade dos baptistas para celebraren o seu culto en España. Franco
reaccionou ante o reproche do presidente estadounidense invitándoo a presionar o Vaticano.
Segundo Viñas Martín (2003, 327-329, 335 e 340-341), pola contra, as cousas eran un pouco
máis complexas. O Goberno estadounidense –concretamente o National Security Council–
sabía que o réxime español era estábel porque os seus apoios –as forzas armadas, o poder
económico e financeiro, a igrexa católica– eran firmes e a oposición estaba fragmentada.
Naquel contexto, o interese dos EUA estaba precisamente na cooperación co réxime de
Franco, cuxa estabilidade cumpría manter, así como o acceso ás bases militares, a orientación
anticomunista da ditadura e a mellora da capacidade defensiva das forzas armadas españolas.
A promoción da evolución española cara a formas máis democráticas non era prioritaria –o
propio Eisenhower era moi reticente ao respecto–, aínda que era preciso manter contactos
selectivos coa disidencia (non comunista) para previr unha eventual e perigosa inestabilidade
tras a desaparición do ditador. Durante o mandato de John F. Kennedy, o sucesor de
Eisenhower, a reflexión estadounidense continuou na mesma liña: o apoio estadounidense á
ditadura podía provocar unha orientación menos pronorteamericana do novo réxime.
759
Araújo Iglesias (1993, 280-281) non está de acordo con esta valoración de Puente Ojea (nin
coa que veremos que nos ofrece Barreiro Rivas [1999b, 39] no capítulo 19): “Os bispos ían
vendo, cada vez máis claro, que a situación política non se axustaba ós principios do Concilio e
que a Igrexa, que estivera moi vinculada ó réxime, tiña que irse desvinculando, non por
oportunismo, como moitos din sen razón, senón por unha visión máis clarificada da realidade”.
Tampouco Yanes Álvarez (2008, 270) cre que a igrexa católica actuase dun xeito oportunista:
“Es un grave error, eso no es verdad. Lo que hubo fue una fidelidad al Concilio, que llevaba
consigo ejercer una crítica y un discernimiento ante la situación socio-política del momento sin
obviar aspectos positivos, pero también analizando las muchas deficiencias, y siempre con la
esperanza de una evolución futura pacífica”.
760
Conferencia Episcopal Española, 1973.
761
Entendida, supoñemos, como confesionalidade histórico-sociolóxica (Llamazares Fernández,
2001a, 251).
762
V. André-Bazzana, 2006, 51, que coincide con Puente Ojea.
763
Sobre o PSOE durante a transición, v. García San Miguel, 1981, 121-126 e 141-149.
764
Sobre a Junta Democrática de España, creada en xuño de 1974, a Plataforma de
Convergencia Democrática, creada en xullo de 1975, e a Coordinación Democrática, creada en
marzo de 1976, v. Vidal-Beneyto, 2007d, 101-132 e 161-163, que coincide esencialmente con
Puente Ojea.
765
Por non falar do control mediático exercido polo Goberno de España, como recorda André-
Bazzana (2006, 195). V. tamén Muniesa i Brito, 2005, 59-60.
766
Santiago Carrillo (en Satué Fonseca, 2005, 325) ofrece a súa propia versión desta alianza
entre o PCE e a monarquía que atopamos no modelo de Puente Ojea:
833