O Estado oculto - Repositorio Institucional da USC - Universidade ...

mesmo especialmente) a unha corporación que opere nos niveis internacional e nacional
mesocorporatista, como a igrexa católica.
530 Respecto das confesións relixiosas, Tamayo-Acosta (2005) observa: “La organización
interna de las religiones no se caracteriza por los hábitos democráticos ni por el reconocimiento
de los derechos humanos. Todo lo contrario: casi todas se estructuran de manera jerárquicopiramidal
y se configuran como verdaderas ‘patriarquías’”. O cardeal arcebispo de Sevilla,
Amigo Vallejo (2008, 34), semella darlle a razón a Tamayo-Acosta cando, ante o tópico do
carácter antidemocrático da igrexa católica, reacciona cunha resposta calculadamente
ambigua: “La Iglesia es jerárquica. Lo cual no quiere decir que en sus formas de gobierno no
pueda tener, y de hecho las adopta, actitudes y criterios democráticos”. (Sobre Amigo Vallejo,
v. Cuenca Toribio, 1986, 592-593.)
531 Marina García-Tuñón, 2006, 24. Este estudo céntrase exclusivamente nas propostas sobre
goberno corporativo das compañías mercantís.
532 Ash, 2005.
533 O Anuario pontificio contén datos coma estes elaborados pola propia Santa Sé. O último,
presentado en febreiro de 2007, está realizado con datos dos anos 2005 e 2006. Hai que ter en
conta que unha alta porcentaxe dos crentes non é practicante.
534 Infra, con Puente Egido, imos matizar esta afirmación de Gómez Movellán.
535 Colonna-Cesari, 1992, 231.
A corporación católica dotouse dunha estrutura que a converte nun actor político único, que
pode utilizar uns recursos que serían inimaxinábeis en calquera outro caso. Recentemente, por
exemplo, na manifestación antigobernamental en defensa do modelo tradicional de familia,
celebrada en Madrid o 30 de decembro de 2007 –pouco antes das eleccións lexislativas xerais
do 9 de marzo de 2008–, o papa Benedicto XVI interveu en directo a través dunha conexión vía
satélite. Certamente, podería argumentarse que neste caso actuou como máxima autoridade
espiritual católica, por non falarmos, con Víctor Reina (1987, 125), do dereito da igrexa católica
a influír por medios lícitos no proceso de toma de decisións políticas. Porén, isto, para o
goberno dun Estado aconfesional podería resultar menos relevante que o feito de que o papa é
un xefe de Estado. Cal sería a reacción diplomática española se o presidente da República
Francesa participase como tal nun acto político deste tipo? Non estaríamos ante un caso claro
de inxerencia nos asuntos internos de España?
536 Díez de Velasco Vallejo, 1985 7 , 263-268. Algún autor, como v.g. Pfeifer (2006, 15), ignoran
directamente o debate sobre a personalidade internacional da Santa Sé e deixan constancia da
presenza de nuncios en máis de 170 países e do estatuto de observador permanente que á
Santa Sé lle corresponde nas Nacións Unidas. Sobre a presenza da igrexa católica nas
organizacións internacionais gobernamentais, v. Manzanares Marijuán, 1995.
537 Como veremos infra, neste mesmo capítulo, nós optamos por diferenciar entre tres niveis: o
internacional, o intermedio e o nacional.
538 Sobre o funcionariado curial, v. Boberski, 2006, 187, Bruckmoser, 2006, 59, Erbacher, 2008,
56-59 e 112-115, Pfeifer, 2006, 22-27, Rossi, 2005 3 , 65-74, e Reese, 2003 6 , 140-172. O cadro
de persoal, que ascende a algo máis de 3.000 persoas, está maioritariamente composto por
cregos (as mulleres forman un grupo moi minoritario), é dicir, por homes que pasaron polo
proceso habitual de formación intelectual e espiritual nun seminario, aínda que a maior parte
teñen a maiores unha formación superior en dereito canónico ou en teoloxía. Os canonistas
son particularmente numerosos nas congregacións, dada a importancia das cuestións
relacionadas co dereito da igrexa católica. A elite funcionarial está composta polos cregos que
pasaron pola exclusiva Pontificia Academia Eclesiástica, fundada en 1701, e adquiriron unha
formación específica para o servizo diplomático (que inclúe o traballo como asistente dun
nuncio). A formación e a experiencia internacional destes diplomáticos outórgalles unha gran
influencia cando voltan ao Vaticano. O acceso á función pública non é por oposición, senón a
través dun proceso de cooptación no que son consultados bispos, nuncios, membros do
persoal da Santa Sé e outras persoas, e no que o candidato pode ser descartado se resulta ter
opinións heterodoxas. O número de italianos entre o persoal segue a ser especialmente
grande, pero está a diminuír. Ademais, os italianos son moi influíntes: a italiana é a lingua de
traballo e os italianos permanecen máis tempo nos seus postos, o que lles dá unha maior
experiencia. Os salarios que recibe o funcionariado non son altos (aínda que tampouco están
suxeitos a ningún imposto sobre a renda), non está recoñecido o dereito á folga e a carreira na
curia non abre portas profesionais fóra da Santa Sé. Os incentivos son, polo tanto, máis ben de
tipo espiritual, derivados da conciencia de traballar no centro da igrexa católica, considerada
806