Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

yüzük veyâ gümüş geçer para ödünc alır. Meyyit erkek ise, yaşından oniki sene, kadın
ise dokuz sene düşerek, kaç sene borcu olduğunu hesâblar. Bir kız 9 yaşına, bir
oğlan 12 yaşına gelince (Âkıl ve bâlig) olur. Buna (Mükellef) de denir. [9 yaşını bitiren
kız ve 12 yaşını bitiren oğlan, bâlig olduğunu söylerse, (Âkıl-bâlig) oldu denir.
Bu çocuk (Mükellef) olur. Ya’nî islâmiyyete uyması lâzım olur. Dört mezhebde
de harâm olan bir şeyi severek, beğenerek yapan, söyleyen kâfir olur. Mecbûr
olarak, âdete uyarak, nefsine uyarak veyâ nafaka te’mîni için, istemiyerek, üzülerek
yaparsa, kâfir olmaz. Fekat, tevbe etmezse, harâm işlemek azâbını çekecekdir.
Hürriyyet bulunan memleketde halâli, harâmı bilmemek özr değildir. Dizleri açık
olan sporcuları, hanbelî mezhebi küfrden kurtarmakdadır. Liseli ve üniversiteli kızlar,
mektebi bitirip, tevbe edince, harâmdan kurtulur. Me’mûr olan kadınlar da böyledir.
Harâmı inkâr eden kâfir olur. Harâma devâm edenin kâfir olma tehlükesi vardır.]
Hanefî mezhebinde, bir günlük altı nemâz için, onbuçuk kilo, bir güneş yılı için,
üçbinsekizyüz kilo buğday vermek lâzımdır. Meselâ, bir kilo buğday yüz seksen kuruş
olduğu zemân, bir senelik nemâz iskâtı altıbinsekizyüzdoksansekiz veyâ kısaca
altıbindokuzyüz lira olur. Bir altın lira [yedi gram ve yirmi santigram olup], buğdayın
kilosu yüzseksen kuruş olduğu zemân yüzyirmi lira idi. Ya’nî bir kilo buğday
bedeli, bir gram altın kıymetinin takrîben onda biri [9,26 da biri]dir. Bir aylık
nemâz iskâtı için dört ve üç çeyrek, bir senelik için elliyedi buçuk veyâ ihtiyâtlı olarak
altmış altın lâzım olur. Bir aylık nemâz iskâtı için, beş altın lira vermek lâzım
demekdir. Meyyitin velîsi beş altın lira veyâ bu ağırlıkda [36 gr] bileyzik ödünc alsa
ve dünyâya düşkün olmıyan, dînini bilen ve seven bir veyâ birkaç, meselâ dört
fakîr bulsa: [Bunların fıtra veremiyecek, ya’nî zekât alabilecek fakîr olmaları şartdır.
Fakîr olmazlar ise, iskât kabûl olmaz.] Meyyitin velîsi, ya’nî vasıyyet etdiği kimse
veyâ vârislerinden biri veyâ bunlardan birinin vekîl etdiği kimse, (Merhûm
.................. efendinin iskât-ı salâtı için, bedel olarak, bu beş altını sana verdim) diyerek,
beş altını birinci fakîre sadaka niyyet ederek verir. Sadakayı fakîre verirken
(hediyye ediyorum) demek câizdir. Sonra fakîr, (Aldım, kabûl etdim. Sana hediyye
ediyorum) diyerek bunu vârise veyâ vârisin vekîline hediyye eder. O da teslîm
alır. Sonra, yine buna veyâ ikinci fakîre verir ve hediyye olarak ondan geri teslîm
alır. Böylece, aynı fakîre dört kerre veyâ dört fakîre birer kerre verip ve almakla
bir devr olur. Bir devrde, yirmi altınlık nemâz keffâreti iskât edilmiş olur. Meyyit
erkek ve altmış yaşında ise, kırksekiz senelik nemâz için, 48x60=2880 altın vermek
lâzım olur. Bunun için de, 2880:20=144 kerre devr yapar. Altın adedi on veyâ
bunların ağırlığında bileyzik ise, 72 devr; altın yirmi ise, 36 devr yapar.
Fakîr adedi on ve altın adedi de on ise, 48 senelik nemâz keffâretinin iskâtı için,
yirmidokuz devr yapar. Çünki:
Nemâz kılmadığı yıllar x bir yıllık altın sayısı = fakîr sayısı x bir fakîre verilen
altın sayısı x devr sayısıdır. Misâlimizde yaklaşık olarak:
48 x 60 = 4 x 5 x 144 = 4 x 10 x 72 = 4 x 20 x 36 = 10 x 10 x 29 dur.
Görülüyor ki, nemâz iskâtında, devr sayısını bulmak için, bir yıllık altın sayısı
ile meyyitin nemâz borcu yılı çarpılır. Ayrıca, devr olunan altın lira sayısı ile, fakîr
sayısı da çarpılır. Birinci çarpım, ikinci çarpıma bölünür. Bölüm, devr sayısı olur.
Buğdayın ve altının kâğıd lira karşılığı değerleri her zemân yaklaşık olarak aynı
oranda değişmekdedir. Ya’nî, iskat için, bir yıllık buğday mikdârı değişmediği gibi,
altının kıymeti, dünyâ piyasasına bağlanarak, aşırı yükselmediği zemânlarda,
bir yıllık altın sayısı da, ya’nî hanefî mezhebi için, yukarda bulduğumuz altmış altın
lira da hemen hemen aynı olmakdadır. Bunun için, böyle fevkal’âde hâller hâricinde:
Bir aylık nemâz iskâtı beş altındır.
Bir aylık Ramezân orucu iskâtı takrîben bir altındır.
kabûl edilmekdedir. Devr edilecek altın lira ve devr sayısı, buradan bulunur.
– 1021 –