Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

nız, yer bulamıyan kimse, önünde aynı nemâzı kılarak yere secde edenin sırtına secde
edebilir. Fekat, dizlerinin yerde olması lâzımdır. Bu sağlam kimsenin, kalabalık
dağıldıkdan sonra kılması veyâ kalabalık olmıyan câmi’e gidip orada kılması
müstehabdır. Câmi’de kalabalık olmadığı zemân, yirmibeş santimetreden dahâ az
yükseğe secdenin câiz olduğu da bildirildi ise de, mekrûhdur. Çünki, Resûlullah
“sallallahü aleyhi ve sellem” az yüksek şey üzerine dahî secde etmemişdir. [İbni
Âbidîn, sahîfe 338.] Az yükseğe bile câiz olmadığı (Câmi’ur-rumûz) altmışdokuzuncu
sağ sahîfesinde ve Şelbînin “rahmetullahi teâlâ aleyh” (Tebyîn) hâşiyesinde
yazılıdır. [Bunun için, özrü olanların dahî az yükseğe de secde etmemeleri lâzımdır.
Yükseğe secde etmeli, yere secde etmemeli demek ise, ibâdeti değişdirmek
olur. İbâdeti değişdirmek istiyen, kâfir olur. Kâfirler, Resûlullahın düşmanları, câmi’leri
kiliseye benzetmek istiyorlar. Kiliselerde olduğu gibi, masada oturup, secde
olarak, başını masaya koymağa ve câmi’lere çalgı, müzik sokmağa çalışıyorlar.
Önce secde yerlerini biraz biraz yükseltmeğe ve ibâdetleri ho-parlörle yapmağa
alışdırıyorlar.] İbni Âbidîn buyuruyor ki, (Nemâz kılarken (istikbâl-i kıble) farzdır.
Ya’nî nemâz Kâ’be-i mu’azzama cihetine dönerek kılınır. Nemâz Allah için kılınır.
Secde yalnız Allah için yapılır. Kâ’beye karşı yapılır. Kâ’be için yapılmaz.
Kâ’be için secde eden, kâfir [Allaha düşman] olur.).
KA’DE-İ AHÎRE: Son rek’atde, tehıyyât okuyacak kadar oturmak farzdır.
(Dürr-ül-muhtâr)da diyor ki, (Otururken, el parmakları ile işâret edilmez. Fetvâ
da böyledir.). Erkekler, otururken, sol ayağını parmak uçları sağa doğru dönük olarak,
yere döşer. Bu ayağın üzerine oturur. Sağ ayağını dik tutar. Bunun parmakları
yere değer. Parmaklarının ucu, kıbleye karşı biraz bükülmüş olur. Böyle oturmak
sünnetdir. Kadınlar (Teverrük) ederek oturur. Ya’nî, kaba etlerini yere koyarak oturur.
Uylukları birbirine yakın olur. Ayaklarını sağ tarafdan dışarı çıkarır.
(Merâkıl-felâh)da ve (Tahtâvî) şerhinde ezkârın keyfiyyetini anlatırken diyor ki,
(Farzdan sonra, hemen son sünnete kalkmak, arada birşey okumamak, hanefîde sünnetdir.
Peygamberimiz, farzı kılınca Allahümme entesselâm ve minkesselâm tebârekte
yâ zelcelâli velikrâm diyecek kadar oturup, fazla oturmaz, hemen son sünneti
kılardı. (Âyet-el-kürsî) ile tesbîhleri, farzla sünnet arasında okumazdı. Bunları, son
sünnetden sonra okumak, farzdan sonra okuma sevâbını hâsıl eder. Farzdan önceki
sünnetler de, böyle olup, farz ile sünnet arasında birşey okunursa, nemâzın sevâbı
azalır. Son sünneti, imâmın farz kıldığı yerde kılması mekrûhdur. Cemâ’atin kılması
mekrûh değil ise de, başka yerde kılmaları müstehabdır. Müstehabı yapmıyanın
nemâzı noksân olmaz. Sevâbından mahrûm kalır. Farzı veyâ son sünneti kılınca,
imâmın sağa, sola veyâ cemâ’ate dönmesi müstehabdır. İşlerini görmesi için, hemen
gitmesi de câizdir. Hadîs-i şerîfde, (Her nemâzdan sonra, üç kerre, Estagfirullahel’azîm
ellezî lâ ilâhe illâ huv el-hayyel-kayyûme ve etûbü ileyh okuyanın, bütün
günâhları afv olur) buyuruldu. İstigfârdan sonra, Âyet-el-kürsî ve otuzüç kerre
(Sübhânallah), otuzüç kerre (Elhamdülillah) ve otuzüç kerre (Allahü ekber) ve
bir (kelime-i tehlîl) ya’nî (Lâ ilâhe illallah vahdehû lâ şerîke leh...) okumaları ve ellerini
göğüs hizâsına kaldırarak, kendileri için ve bütün müslimânlar için düâ etmeleri
de müstehabdır. Hadîs-i şerîfde, (Beş vakt farz nemâzdan sonra yapılan düâ kabûl
olur) buyuruldu. Fekat düâ, uyanık kalb ile ve sessiz yapılmalıdır. Düâyı yalnız
nemâzlardan sonra veyâ belli zemânlarda yapmak ve belli şeyleri ezberleyip, şi’r okur
gibi düâ etmek mekrûhdur. Nemâzdan sonra, düâ bitince, elleri yüze sürmek sünnetdir.
Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” nemâz içinde ve tavâfda, yemekden sonra
ve yatarken de düâ ederdi. Bu düâlarında kollarını kaldırmaz ve ellerini yüzüne
sürmezdi. Düânın ve her zikrin sessiz olması efdaldir. Tarîkatcıların yapdıkları gibi,
raks etmek, dönmek, el çırpmak, def, dümbelek, ney, saz çalmak, sözbirliği ile harâmdır).
Görülüyor ki, cemâ’atin imâm ile birlikde, sessizce düâ etmeleri efdaldir.
Ayrı ayrı düâ yapmaları ve düâ etmeden kalkıp gitmeleri de câizdir. Düâdan sonra,
– 218 –