Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

Parmakları, mestin yan kenârına koyup, mest üzerinde genişliğine kaydırmak da
câiz olur. Mesh, elin dış yüzü ile de câiz ise de, içleri ile yapmak sünnetdir. Mestin
altına veyâ topukların yanlarına veyâ bacak tarafına mesh câiz değildir. [Mâlikîde,
sağ eli ıslatıp, parmak dipleri sağ mestin üst ucuna konur. Baş parmak ucu
sol, diğer üç parmak uçları sağ kenârında olarak, ağzına kadar çekmek ve sol eli
altına böyle koyup, topuğa ve buradan ağzına kadar çekmek ve sonra sol eli sol mestin
üstüne, sağ eli altına koyup çekmek vâcibdir.] Bir uzvu yıkadıkdan sonra, elde
kalan yaşlıkla, mest üzerine mesh edilir. Bir uzvu, meselâ, başı veyâ enseyi meshden
kalan yaşlıkla, mesh edilmez. Abdest alıp, mest giymiş bir kimse, yeniden abdest
alıp, mesh etmiyerek, mestli ayaklarını suya soksa, bir ayağı veyâ yarıdan fazlası
ıslanmazsa, mesh yerine geçer. İçine su girip, ayağı ıslanırsa, mestleri çıkarıp,
ayaklarını da yıkamak lâzım olur. Yaş ot üstünde yürüyerek veyâ yağmur ile,
mestlerin üstü ıslanırsa, mesh yerine geçer ve niyyet lâzım olmaz. Mestli kimse, abdesti
bozuldukdan yirmidört sâat geçmeden, sefere çıksa, bu mestlere üç gün ve
gece mesh edebilir. Müsâfir iken mukîm olsa, yirmidört sâat geçmiş ise, mestleri
çıkarıp, ayaklarını yıkayarak abdest alır. Mâlikîde mest üzerine mesh müddeti, gusl
abdesti için çıkarılıncaya kadardır. Mest üzerine, birinci abdest bozulmadan önce,
ikinci bir mest, çizme, plâstik, naylon, lâstik ayakkabı giyse, dışdaki, su geçirmezse,
bunun üzerine mesh edebilir. Suyu çok geçirirse yine edebilir. Çünki, içdeki ıslanarak,
içdekine mesh etmiş olur. İkinciyi, abdesti bozulunca giymiş ise, yalnız içdeki
meste, mesh edebilir. İkinciye, ya’nî dışdaki ayakkabılara mesh etdikden
sonra bunun biri çıksa, ikincisini de çıkarıp, içdeki mestlere hemen mesh etmesi lâzım
gelir. Diğer ayağındakini çıkarmayıp bunun üzerine ve çıkan ayağındaki birinci
mest üzerine, birlikde mesh etmesi de câizdir. Ayağın üç parmağı sığacak kadar
yırtığı bulunan bir mest üzerine mesh etmek câiz değildir. Yırtık, bundan az ise, mesh
câiz olur. [Mâlikîde, yırtık, ayağın üçde birinden az ise, mesh câiz olur. Mâlikîde,
bedenin, elbisenin temiz olması sünnet olduğu hâlde, mestin temiz olması farzdır.]
Bir mestin birkaç yerinde, küçük yırtıklar varsa, bunlar toplanınca, üç parmak olursa,
buna mesh câiz olmaz. Bir mestde, iki parmak, diğer mestde de iki veyâ bir parmak
görünecek kadar yırtık olsa, bunlara mesh edilebilir. Çünki, üç parmak, iki mest
için değil, bir mest içindir. Hâlbuki, muhtelif uzvlardaki necâset veyâ görünen avret
yerleri mikdârları bir araya toplanıp, hepsi üzerine hükm olunur. Mesh câiz olmıyan
yırtık, üç parmağın ucu değil, üç parmağın bütünü görünecek kadardır.
Yırtık, parmak üzerinde ise, o parmaklar sayılır. Yırtık başka yerde ise, üç küçük
parmak görünecek kadar olmamalıdır. Yırtık, üç parmakdan uzun olsa, açılan kısmı,
üç parmakdan az olsa, mesh câiz olur. Mestin dikiş yeri, uzun sökülse, fekat açılmayıp
ayak görünmese, mesh câiz olur. Yırtık veyâ sökülen yer, yürürken açılıp,
ayakdan üç parmak görünür, durunca açılmazsa, mesh edilmez. Bunun tersine
olursa, mesh câiz olur. Topuk kemikleri yukarısındaki yırtık, ne kadar olursa olsun,
meshe mâni’ olmaz. Çünki, mestlerin, burasını örtmesi lâzım değildir. Üstden veyâ
yandan ilikli, bağlı veyâ fermuvarla kapalı mestler, ayakkabılar üzerine mesh câizdir.
[Şâfi’îde, mestin hiç yırtığı, deliği olmaması lâzımdır.]
Ayağın topuğu, mestin topuğundan çıkınca, mest ayakdan çıkdı sayılır. Fekat
ekserî kitâblar, ayağın yarıdan fazlası, mestin topuk kemikleri hizâsından yukarı
çıkmadıkca, ayakdan çıkdı sayılmaz diyor. Buna göre, mest geniş olup, yürürken,
topuğu mestden çıkıp, giren kimsenin meshi câiz olur. Yürürken abdesti bozulmaz.
Yırtığı, üç parmakdan fazla açık olan mestin astarı sağlam olsa ve meste dikilmiş
olup, ayak görünmese, mesh câiz olur.
Bir veyâ iki ayağı mestden çıkınca, abdesti, o ânda bozulmaz. Abdestin bozulması
şimdi ayaklara sirâyet eder. Yalnız ayaklarını yıkasa, mesh ederek almış olduğu
abdesti temâmlamış olur. Mesh müddeti bitince de, yalnız ayaklarını yıkar.
Fekat, her iki sûretde de, yeniden abdest almak dahâ iyi olur denildi. Çünki, mu-
– 129 – Se’âdet-i Ebediyye 1-F:9