Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

itkisel maddelerin et, süt, bal hâline gelmelerine, yapraklar organik maddelerin
sentezine sebeb oldukları gibi, insanlar da, tayyâre, otomobil, ilâc, elektrik motorlarının
ve dahâ nice şeylerin yapılmasına sebeb olmakdadır. Bütün bu sebeblere kuvvet,
te’sîr veren Allahü teâlâdır. İnsanlara fazla olarak akl ve irâde de vermişdir.
Sebeblere, vâsıtalara yaratıcı demek doğru olamaz. Böyle olduğu (Kelime-i temcîd)
ya’nî (Lâ havle velâ kuvvete illâ billah) diyerek çok güzel anlatılmakdadır. Şî’îler
de, günâhları insanlar yaratıyor; Allah yalnız iyilik yaratır diyorlar. (Eshâb-ı Kirâm)
ve (Hak Sözün Vesîkaları) kitâblarımızda bu sözlere cevâb verilmişdir.
Allahü teâlânın sıfatlarını gösteren, Âlim (bilici), Semî’ (işitici), Basîr (gören),
Kâdir (gücü yetici, kudretli), Mürîd (dileyici) ve Mütekellim (söyleyici) ve
bunlar gibi ismleri, ikinci kısmın elliikinci maddesinde bildirilen ma’nâları ve
şartları düşünerek, insanlar için kullanılabilir. (Hadîka)da dil âfetlerini anlatırken
diyor ki, (Rahmân), (Kuddûs), (Müheymin) ve (Hâlık) gibi yalnız Allahü teâlâya
mahsûs olan ismleri insanlara ism yapmak harâmdır. İmâm-ı Nevevî “rahmetullahi
teâlâ aleyh” bunu (Müslim) şerhinde bildirmekdedir. (Azîz) gibi sıfatları
olan ismleri, mecâz ma’nâları ile insanlar için de kullanmak câiz ise de, edebe yakışmaz.
Allahü teâlânın ismini söyleyince, işitince, yazınca, (Sübhânallah), (Tebârekallah),
(Celle-celâlüh), (Azze-ismüh), (Cellet kudretüh) veyâ (Teâlâ) gibi saygı
sözlerinden birini söylemek, yazmak birincisinde vâcib, tekrârında ise müstehabdır.
Resûlullahın ismini işitince salevât söylemek de böyledir. (Bezzâziyye)de ve
(Hindiyye)nin beşinci cüz’ünde diyor ki, (Allahü teâlânın ismini işitince ve söyleyince,
“celle celâlüh” veyâ “teâlâ” yâhud “tebâreke”, “sübhânallah” diyerek saygı
göstermek vâcibdir. Tekrâr edince de, yalnız söylemeyip, teâlâ da demek müstehabdır.
Ya’nî, Allahü teâlânın isminden sonra, ta’zîm, saygı gösteren bir kelime
de söylemelidir. Bunun gibi, yalnız (Kur’ân) dememeli, dâimâ (Kur’ân-ı kerîm) demelidir.
Görülüyor ki, (Allah buyurdu ki...) veyâ (Allah teâlâ buyurdu ki...) demek
ve yazmak yanlışdır. (Allahü teâlâ buyurdu ki...) demek lâzımdır. İslâmiyyetde kavmiyyet,
ırkcılık yokdur. Her milletin, her dil sâhiblerinin böyle arabî söylemeleri
lâzımdır. Tercemesini söyliyorum diyerek saygısızlık yapmamalıdır. İbni Âbidîn
beşinci cildin sonunda ve (Birgivî)nin Kâdî zâde şerhinde diyor ki, (Eshâb-ı kirâmın
ismine (radıyallahü anh), başka âlimlere (rahmetullahi aleyh) demek [ve yazmak]
müstehabdır).
Ehl-i sünnet âlimleri buyuruyor ki, (Eshâb-ı kirâmı çok sevmek, ta’zîm ve hurmet
etmek lâzımdır. Bunun için, ismlerini yazarken, okurken ve işitince, “radıyallahü
anh” demek müstehabdır). Bunlar, (İslâm ahlâkı) kitâbımızda da yazılıdır. Râfizîler,
müslimânları aldatmak için, (Eshâb çok yüksekdir. Yüksekliklerini bildirecek
bir kelime yokdur. İsmlerinin yanına “radıyallahü anh” demek, onlara hakâret
olur. Böyle şeyler söylememelidir) diyorlar. Râfizîlere aldanmamalıyız!
Allahü teâlâ, Kur’ân-ı kerîmin çok yerinde kendisini (Biz) sözü ile bildiriyor.
Allahü teâlâ birdir. Kur’ân-ı kerîmde kendisinin bir olduğunu bildiriyor. Kur’ân-ı
kerîmin çok yerinde kendisine (Ben) demedi. Büyüklüğünü, herşeye mâlik, hâkim
olduğunu bildirmek için, (Ben) yerine, (Biz) de diyor. (Biz) dediği yerleri, (Herşeyin
mâliki, hâkimi olan (Ben) olarak anlamalıdır.)
(Dürr-ül-muhtâr) beşinci cild, ikiyüzaltmışsekizinci sahîfede buyuruyor ki:
(Çocuklarına, Abdüllah, Abdürrahmân, Muhammed, Ahmed ... gibi, ismleri koyanları
Allahü teâlâ sever. Allahü teâlânın Alî, Reşîd, Kebîr, Bedî’ gibi ismlerini,
insanlara yakışan ma’nâ ile ad koymak câiz ise de, câhiller, bu ismlerin ma’nâlarını
ve söylemesini yanlış yaparak, günâha, hattâ küfre sebeb olur. Meselâ Abdülkâdir
yerine Abdülkoydur diyorlar ki, kasd ile olursa küfrdür. Kasd ile bu ismleri
tahkîr eden, meselâ Abdül’azîz yerine Abdüluzeyz diyen kâfir olur. Muhammed
yerine Hamo, Hasen yerine Hasso, İbrâhîm yerine İbo demek de böyledir).
– 434 –