Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

da sarf ederse, bu hâl iki âdil şâhid ile isbât edilirse, tazmîn etdirilir. Para sâhibi,
dilediği zemân, iş yapanı azl eder.
F) Müzâre’a şirketi: Harman yapılan şeyleri yetişdirmek için, tarla ya’nî toprak
birinden, işçilik diğerinden olmak ve mahsûlü, sözleşilen nisbetde paylaşmak
üzere, iki kişi arasındaki şirketdir. Zirâ’at şirketi, imâm-ı Ebû Yûsüf ve Muhammede
“rahimehümallahü teâlâ” göre, aşağıdaki ondört şartla yapılır:
1 — Tarla zirâ’ate elverişli olmalıdır.
2 — Şirket kuranlar, müslimân, âkıl ve bâlig olmalı. İmâm-ı a’zama göre bâlig
olmaları şart değildir.
3 — Şirket müddeti belli olmalıdır.
4 — Tohum kimden olacağı belli olmalıdır.
5 — Tohumun cinsi belli olmalıdır.
6 — Tohum vermiyenin mahsûlden alacağı yüzde mikdârı belli olmalıdır.
7 — Şerîklerden birine, mahsûlden belli bir mikdâr veyâ tarlanın mu’ayyen yerinden
ayrılmıyacakdır.
8 — Tarla sâhibi, tarlayı şerîkine teslîm edecekdir.
9 — Mahsûl, tohumluk olarak bir mikdâr ayrılmadan taksîm olunacakdır.
Mahsûlün uşrunu, taksîmden önce ayırmağı şart etmek câizdir.
10 — Mahsûlün dâne kısmı taksîm edilecek, saman taksîm edilecek veyâ tohum
sâhibinin olacakdır.
11 — Tarladan alınan mahsûlü taşımak, biçmek, harman etmek, savurmak
masrafları, taksîmden önce ayrılır. İşçilik yapan şerîke âid olmak da câizdir.
12 — Mahsûlü almadan önce yapılan masraflar, işçilik eden şerîke âid olacakdır.
13 — a) Tohum, toprak sâhibine, öküz veyâ makina ise, çalışana.
b) Tohum ve öküz veyâ makina, çalışana.
c) Tohum ve öküz veyâ makina, tarla sâhibine olmak câizdir.
14 — a) Öküz veyâ makina, toprak sâhibine, tohum ise çalışana.
b) Tarla sâhibi çalışıp, tohum ve öküz diğer şerîke.
c) İş ve öküz, tarla sâhibine, yalnız tohum diğer şerîke câiz değildir.
Yukarıdaki maddelere uymıyan şartlar şirketi bozar ve mahsûlün hepsi, tohum
sâhibinin olup, diğerine ücret verilir. Ücreti, şartnâmedeki hissesini aşamaz.
Müzâre’aya verilmiş toprağı, toprak sâhibi başkasına satarsa, müşterî toprak kurtuluncıya
kadar bekler. Yâhud, mahkeme yolu ile bey’i fesh etdirir.
G) Müsâkât şirketi: Bağda üzüm, bağçelerde meyve ve bostanlarda sebze yetişdirmek
için, toprak sâhibi ile, çalışacak kimse arasında yapılan şirket olup,
müzâre’a gibi olur. Çalışan hastalanırsa, şirket bozulur. Ağaç dikip yetişdirmek için
şirket kurulmaz. Eğer kurulursa, yetişen ağaçlar, toprak sâhibinin olup, çalışana
ücret verir.
Aşk, öyle ateşdir ki, parlayınca,
ma’şûkdan başka herşeyi yakdı.
Hakdan başkasını öldür, (lâ) kılıncıyla,
lâ dedikden sonra, bak ne kaldı.
Yalnız (illallah) görürsün, bakınca,
Sevin! Ortaklar, yandı kalmadı.
– 868 –