Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

yazılıdır. Hazret-i Ömer, üç talâk olacağını bildirdiği zemân, hiçbir sahâbî i’tirâz
etmedi. Bu da, bir talâk olduğunu nesh eden hadîs-i şerîfi öğrendiklerini veyâ o hükmün
o zemân için olduğunu bildiklerini göstermekdedir. Bunun için, bir talâk olur
diyenlere ehemmiyyet vermemelidir. Çünki, bu iş ictihâd yeri değildir. Hilâf olmuş
ise de, ihtilâf yokdur).
Üç talâkdan aşağı olup, bâin olmıyan boşamağa, (Talâk-ı ric’î) denir. Boşarken
şiddetli derse, bâin derse, mal karşılığı boşarsa, (Talâk-ı bâin) olur. Ric’î olan talâkda,
iddet zemânı bitince, talâk-ı bâin olur. Ya’nî, nikâh bozulur. İddetden sonra,
bu kadınla yeniden evlenebilir. İster ric’î, ister bâin olsun, üç def’a boşanan ve
iddet zemânı bitmiş olan kadını, hullesiz, tekrâr almak câiz değildir. Hulle ile almak
câizdir. Boşanmış bir kadını, hulle için başkasının alması tahrîmen mekrûhdur.
Mehr-i mislden az mehr ile evlenen kadını, velîsi hâkimle ayırabilir. Düğünden
veyâ halvetden önce boşarsa veyâ kendi mürted olur veyâ zevcesinin anasını, kızını
öperse, firkat olup, kadına mehrin yarısını vermesi lâzım olur. Kadının mürted
olması veyâ üvey oğlunu şehvetle öpmesi gibi, zevcenin sebeb olduğu ayrılmalarda,
mehrin hepsi sâkıt olur. Vermiş ise, zevc hepsini geri alır.
Îlâ — Zevcesine, dört ay veyâ dahâ çok zemân veyâ zemân söylemiyerek, (Sana
yaklaşmıyacağım) diye yemîn etmekdir. Dört ay içinde vaty olmazsa, bir talâk-ı bâin
ile boşanırlar. Dört aydan az zemân için yemîn edince, îlâ olmaz. Dört ay içinde,
yemîni bozarsa, zevcesi boş olmaz. Yemîn keffâreti verir. Bâin olarak bir kerre
boş olan kadını, iddet bitince, yeniden nikâh edebilir. Nikâh ederse, îlâ da avdet
eder. Böylece, üçüncü nikâhda da, yemînini bozmazsa, kadın (Talâk-ı selâse)
ile boş olup, artık hullesiz alamaz.
Hul’ — Mal karşılığı boşamak olup câizdir. Mehrden çok istemek mekrûhdur.
Hul’ edince, bir bâin talâk vâkı’ olur.
Zıhâr — Erkeğin, zevcesini veyâ yüz, baş, ferc gibi bir uzvunu, mahreminin bakması
harâm olan yerine benzetmesidir. (Senin başın anamın sırtı gibidir) demek veyâ
(Sen bana teyzemin uyluğu gibisin) demek gibi. Keffâret yapmadıkca, zevcesine
sarılması, öpmesi ve vaty harâm olur. Zıhâr keffâreti, oruc keffâreti gibidir.
Li’ân — Zevcesine, ey zânî veyâ türkçesini söylese veyâ bu çocuk benden değildir
dese, zevcesi hâkimden li’ân isterse, hâkim, li’ân yapılmasını emr eder.
Zevce, li’ân etmekden çekinirse, li’ân edinceye veyâ zevcin sözünü tasdîk edinceye
kadar habs olunur. Tasdîk ederse, zevceye zinâ haddi vurulmaz. Zevc, sözünü
geri alıncıya veyâ li’ân yapıncıya kadar habs olunur. Sözü geri alırsa, kazf haddi
vurulur. Kazf haddi seksen sopadır. Li’ân yapmak için, önce erkek, (Sözüm doğrudur)
diye yemîn eder. Dört kerre tekrâr eder. Beşincisinde, (Yalan söyliyorsam,
Allahın la’neti benim üzerime olsun) der. Sonra kadın, dört def’a (Allah şâhid olsun
ki, bu adam bana zânî demekle, yalan söyledi) diye yemîn eder. Beşincisinde,
(Doğru söyledi ise, Allahın gadabı benim üzerime olsun) der. Sonra hâkim, bunları
bir talâk-ı bâin ile ayırır. Li’ân yapıldıkdan sonra, adam sözünden dönerek veyâ
başka bir afîf kadını kazf ederek had vurulmadıkca, bu kadınla tekrâr hiçbir zemân
nikâhlanamaz.
İddet — Talâkdan veyâ feshden veyâ kocası öldükden sonra, vaty veyâ halvet
olunmuş zevcenin yeniden evlenmesi harâm olan zemândır. Hanefî ve Hanbelî mezheblerinde,
ilk temizlik başından, üçüncü hayzın sonuna kadar olan zemândır. Şâfi’î
ve Mâlikî mezheblerinde, üç temizlik geçinceye kadardır. Hayz görmiyorsa, talâk
için üç ay, ölüm için dört ay on gündür. İddetin sonu kadının yemîn etmesi ile
anlaşılır. Fekat altmış günden az olamaz. Hâmile kadının iddeti, çocuğu olunca temâm
olur. Bâin talâk ve ölüm iddetlerinde, kadın süslenmez ve koku sürünmez.
Her çeşid iddetde bulunan kadını nikâhlamağa tâlib olunmaz. Talâk iddetinde, gece
ve gündüz evden çıkmaz. Evden çıkarsa nafaka alamaz. Ölüm iddetinde, nafa-
– 584 –