Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

Alkolik olanların karaciğerleri bozulur. Vereme çabuk yakalanırlar. Tedâvîleri
de güçdür. Karaciğerleri, zehr temizleme vazîfesini göremez. Safraları az lipoid
çıkardığından vücûdları mikroblara karşı dayanıksız olur. Bunlara, gıdâ zehrlenmesi
az olan şeyler vermek lâzımdır. Et çok verilmez. Bunların lipoid ihtiyâcları
çokdur. Beynli, ciğerli, ciğerci etleri ile sebze vermelidir. Hamur işi de verilir.
Lipo, yağ demekdir. Lipoid, yağa benziyen demekdir. Yağları eriten, eter, benzol,
kloroform gibi sıvılarda eriyen kolloid cismlerdir, ya’nî kimyevî yapıları başka
olduğu hâlde, fizik özellikleri yağlara benziyen cismlerdir. Fosfatidler, sterinler
lipoiddir. Sinir hücrelerinde bulunan miyelin de, lipoidlerin karışımıdır.
36 — BRONCHİTE: İltihâb-ı kasabât denilen bu hastalık, nefes yolunun iltihâblanmasıdır.
Öksürük ve renksiz, yâhud sarı koyu ifrâzât olur. Şiddetli hâllerinde
nefes darlığı ve hırıltı, ses hâsıl olur. Sigaraya devâm edenlerde şiddetli olur.
Ekseriyâ soğuk ve rütûbetli rüzgâr buna sebeb olmakdadır.
Ağız ve diş iltihâblarını hemen izâle etmelidir. Her sene, sonbehârda antibakteriel
ve anti-grippal aşı yapılmalıdır. Birkaç gün anti-biyotik vererek ağız ve
bronche intânına mâni’ olmalıdır. Terpin, benzuat vererek, göğüs ifrâzâtının dışarı
atılmasını kolaylaşdırmalıdır. 24 sâatda 1 ilâ 2 gram olarak ve 15 gün fâsıla ile
3-4 gün antibiyotik vermelidir. Kloramfenikol vermemelidir. Öksürüğü kesmeli,
fekat afyon sınıfı kullanmamalıdır.
Rütûbetli, soğuk havadan, rüzgârdan ve soğuk su ve meşrûbâtdan çok sakınmalı.
Göğüs ve boyun dâimâ örtülü olmalıdır. Astım ve nefes darlığına karşı, çok az
kortikoid verilir. Kalb ve kan deverânı za’îflerse, tuzsuz perhîz yapılır. Su azaltılır,
idrâr söken ilâclar, bilhassa asetazolamid verilir.
Dâfi’-i sü’âl (Béchique) ilâclar, öksürük keserler. (Teshîl-ül-menâfi’)de diyor
ki, yaş öksürüğü kesmek için, yüzotuz gram süzülmüş bal hafîf ateşde ısıtılır. İçine
bir gram günnük, bir gram damla sakızı konup, karışdırılır. Bunlar eriyince ateşden
indirilir. Katılaşmadan önce içine birer gram kavrulup toz edilmiş çörek otu
ve hulbe tohumu ve zencefil ve karabiber konup karışdırılır. Sabâh aç karna ve yatarken
ve öksürük artınca, bu ma’cûndan bir kahve kaşığı alınır. Yâhud yatarken beş
aded karabiber yutulur. Soğukdan olan öksürükde saf bal yimemelidir. Bal, damarları
ve adeleyi büzer ve safraya zarar verir. Safra kaşıntıya sebeb olur. Balgam sökmek
için, ılık su içmelidir. Sıcak suda günnük eritip içmek ve sabâh aç karna kuru
üzüm, bayat ekmek de söker. Kuru öksürük için, hulbe tohumu beş ayrı su ile
kaynatılır, her def’asında suyu dökülür. Aynı mikdar un koyup, süt, şeker ve tereyağı
ile ma’cûn yapılır. Sabâh, akşam bir çay kaşığı yinir. Zeytin yağı ve bâdem,
muz ve tâze süt, meyan kökü balı iyidir. Hulbe, buy tohmu olup, tâze fasulye gibi
olan meyvelerinin içinde, kırmızı, buğday gibi tohumlar bulunur. Fârisîde Şemlîz,
fransızcası (Semence fenugrec)dur. Pastırmaların üstüne sürülen çemen ismindeki
ma’cûn (sarmısak, kırmızı biber ve buy tohumu unu)dur. Bunun için hulbeye
çemen otu da denir. Ekmek ile çemen yimek de öksürüğü keser. Hadîs-i şerîfde,
(Ümmetim hulbenin fâidesini bilse, ağırlığı kadar altın verip, satın alırdı) buyuruldu.
Teshîlden terceme temâm oldu. Ağız ve buğaz temizliği için, binde üç fenosalîl
mahlûlu veyâ (fenol 1 gr, gliserin 10 gr, su 250 gr) ile sabâh ve akşam gargara
yapılır. Müsâvî mikdârda (sığır kuyruğu, gelincik, hatmi, kedi ayağı, deve tabanı
ve menekşe) çiçekleri karışımına (Espes pektoral) denir. Beş gramı bir litre
su ile çay gibi hâzırlanıp içilirse, öksürüğü keser. (Kitâb-ürrahme)de diyor ki, (Öksürük
için, Mürrü sâfî, günnük, damla sakızı ve kavrulup toz edilmiş hulbe tohumu
birer gram, 120 gram zeytinyağı ile karışdırıp, hafîf ateşde eritilir. Yatarken bir
kaşık alınır. Yâhud müsâvî mikdâr mürrü sâfî, hulbe ve şeker tozları karışdırıp, sabâh
ve öksürünce, sıcak su ile birer kaşık yutulur. Hulbe tohumu, un, bal karışımı
da iyidir. Hulbe, kereviz tohumları ve kimyon tozları karışımından [bir çay kaşığı],
aç iken su ile içilince göğüs hırıltısına, mi’de ve karın ağrısına iyi gelir).
– 673 – Se’âdet-i Ebediyye 2-F:43