Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

ması demekdir. Beta şuâ’ları ise, atomdan elektron atılmasıdır.
Kimyâ hâdiseleri [ya’nî kimyevî değişmeler], atomların dış halkalarındaki
elektronlar arasında olur. İç halkalarda ve çekirdekde olmaz.
Atom yapısının son şeklini, [m. 1922] de Danimarkalı fizikci Bohr bulmuşdur.
Bohr, gazların tayf vermeyip, hatlar hâlinde mu’ayyen dalga boyları meydâna
getirdiklerini düşünerek, atom elektronlarının, çekirdek etrâfında ayrı ayrı ve
mu’ayyen mahrekler üzerinde döndüğünü kabûl etdi. Elektron, kendi mahrekinden,
çekirdeğe dahâ yakın bir mahreke geçerken, enerji verir, ya’nî şuâ’ yayar dedi.
Bir elektron dışdan birinci mahrekden, ikinciye geçerken verdiği şuâ’da mu’ayyen
bir tayf hattı, üçüncüye geçerken, başka bir tayf hattı, ikinci yörüngeden
üçüncüye geçerken, başka bir tayf hattı hâsıl ediyor. Spektroskopisi yapılan bir element
içinde, milyonlarca atom olduğundan, tayfda çeşidli hatlar hâsıl oluyor.
Atomlar, şuâ’ emerse, elektronları, çekirdekden uzak mahreklere sıçrar ve enerjileri
artar. Sonra şuâ’ [ya’nî enerji] neşr ederek kendiliğinden, çekirdeğe yakın mahreklere
geçer.
Röntgen şuâ’larına gelince, katod şuâ’larının bir elektronu, katod karşısına
konan ma’den levhanın atomlarına vurarak iç mahreklerde dönmekde olan bir
elektronu atomdan dışarı atar. Bu elektronun boş kalan yerine, dışındaki mahrekden
bir elektron atlar. Bunun da yerine, dahâ dışardaki mahrekden ve böylece çeşidli
mahreklerden, iç mahreklere elektron atlarken röntgen şuâ’ları hâsıl olur. Göze
görünen ve ultraviole şuâ’lar, atomun dış elektronları tarafından husûle getirilir.
Röntgen şuâ’ları ise, iç mahreklerdeki elektronlardan hâsıl olur.
Bir elementin, devrî tasnîf cedvelinde bulunduğu yerin gurup numarası, elementin
en dış mahrekinde bulunan elektron adedini gösterir. Elementin bulunduğu
devr numarası, çekirdek etrâfındaki mahrek (elektron halkası) mikdârını, elementin
atom numarası da, atomdaki bütün elektronların mecmû’unu gösterir.
RADAR — Uzaklarda veyâ karanlık, bulut veyâ sis içinde olup, görünmiyen cismlerin
durumunun ve yerinin yüksek frekanslı dalgalar ile tesbîtini sağlıyan bir cihâzdır.
İlk adı (Radiolocation)dur. Bu cihâza Radar adı Amerikalılar tarafından, ikinci
dünyâ savaşında verilmişdir. Radar kelimesi İngilizce (Radio, Angle, Direction
and Range), (Radyo, Açı, İstikâmet ve Menzil) kelimelerinin baş harfleri bir araya
getirilerek yapılmışdır. [m. 1939] yılında İngilterede uçakların uzakdan tesbîti için
radar istasyonları kuruldu. Cihâz, bir verici ve bir de alıcıdan müteşekkildir. Verici
vâsıtası ile yayınlanan enerji, boşlukda bir cisme çarpıp geri döndüğü vakt, alıcının
kadranındaki katod ışınlı silloskop üzerinde ışıklı bir nokta hâlinde görünür.
Bu şeklde cihâzı çalışdıran şahs, çok uzaklarda bulunan uçakları veyâ gemilerin yerini,
sayısını, uzaklıklarını ve yüksekliklerini kat’î olarak hesâblamağa muvaffak olur.
Radarlar, ikinci dünyâ savaşında, yer kontrolü, yol kesicileri, savaş uçaklarının geceleri
tahrîbinde yardımcı olmuşdur. Radardan istifâde edilerek yapılan manyetron
valfı, uçaklara da monte edilmiş, böylece, geceleri karanlık veyâ bulut yüzünden görülmiyen
hedeflerin uçakdan hatâsız bombardımanı mümkin olmuşdur.
AYA SEYÂHAT — Bu seyâhat, bir dev füze ile yapılmakdadır. Füze fransızca
bir kelimedir. Fişenk demekdir. Silâhların sınıflandırılmasında güdümlü mermîlere,
balestik mermîlere, topçu roketlerine ve fezâda silâh olarak bulunan
peyklere şâmil olan umûmî bir ta’bîrdir. Kısa menzilli, orta menzilli, uzun menzilli,
kıt’alar arası ve kıt’alar üstü ve Aya seyâhat füzeleri mevcûddur. Füzelerin fe’âliyyetine
esâs, Newton prensibidir. [m. 1867] de ifâde edilen bu prensibe göre (her
te’sîre karşı kendisine müsâvî bir aks-i te’sîr hâsıl olur).
[1388] hicrî ve [1968] mîlâdî seneleri nihâyetlerinde, Amerikalıların aya ilk
olarak sevk etdikleri dev füze, 110 metre tûlündedir. Bu uzunlukdaki yatay vaz’ıyyetde
bir vince rabt edilmişdir. Vinc dikilerek füzeyi şâkûlî vaz’ıyyete getirmek-
– 551 –